Khasi Community: ਇੱਥੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਧੀਆਂ ਦੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਵਿਦਾਈ, ਮੁੰਡਿਆਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣਾ ਪੈਂਦੇ ਆਪਣਾ ਘਰ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ (21 ਅਪ੍ਰੈਲ), ਰਜਨੀਸ਼ ਕੌਰ: ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੀਆਂ ਆਪਣੀਆਂ ਰੀਤਾਂ ਅਤੇ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਹਨ। ਪਰ ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਕਬੀਲੇ ਬਾਰੇ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ ਜਿੱਥੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਸੰਬੰਧੀ ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਬਾਕੀ ਸਾਰਿਆਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਇਹ ਕਬੀਲਾ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੇਘਾਲਿਆ, ਅਸਾਮ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੁੱਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਖਾਸੀ ਕਬੀਲਾ (Khasi Community) ਹੈ।

ਖਾਸੀ ਜਨਜਾਤੀ

ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਖਾਸੀ ਜਨਜਾਤੀ ‘ਚ ਵਿਆਹ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਰੀਤੀ-ਰਿਵਾਜ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਵੱਖਰੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਧੀਆਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵੱਧ ਅਹਿਮਅਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਵਾਂਗ, ਧੀਆਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਦੀ ਦੌਲਤ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਾੜੀ ਨੂੰ ਵਿਦਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪਰ ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਵਿਆਹ ਦੇ ਸਮੇਂ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਵਿਦਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਛੋਟੀ ਧੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦਛੋਟੀ ਧੀ ਨੂੰ ਮਿਲਦੀ ਹੈ ਵੱਧ ਜਾਇਦਾਦ

ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੰਡੇ ਕੁੜੀਆਂ ਨਾਲ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਸੌਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਕੁੜੀਆਂ ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਆਪਣੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਮੁੰਡੇ ਆਪਣਾ ਘਰ ਛੱਡ ਕੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਅਪਮਾਨ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਵਿਚ ਪੁਰਖਿਆਂ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਲੜਕਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਲੜਕੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਤੋਂ ਵੱਧ ਧੀਆਂ ਹੋਣ ਤਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਧੀ ਨੂੰ ਜਾਇਦਾਦ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਖਾਸੀ ਸਮਾਜ ਵਿਚ ਕਿਉਂਕਿ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਧੀ ਨੂੰ ਵਿਰਾਸਤ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ, ਅਣਵਿਆਹੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ।

ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਹੈ ਇਜਾਜ਼ਤ

ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਵਿਚ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਮਰਦ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਪ੍ਰਥਾ ਨੂੰ ਬਦਲਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਾ ਤਾਂ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਅਪਮਾਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਲਈ ਬਰਾਬਰ ਅਧਿਕਾਰ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਖਾਸੀ ਕਬੀਲੇ ਵਿੱਚ, ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਛੋਟੇ-ਵੱਡੇ ਫੈਸਲੇ ਔਰਤਾਂ ਹੀ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਹਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਲਈ ਛੋਟੀ ਧੀ ਦਾ ਘਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਲਈ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਛੋਟੀ ਧੀ ਨੂੰ ਖਤਦੂਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਜਿਹਾ ਸਿਸਟਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਖਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਲਈ ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰਸਮ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਲੜਕੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਸਹਿਮਤੀ ਨਾਲ ਲੜਕਾ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਆਉਣਾ-ਜਾਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੜਕੇ ਦੇ ਬੱਚਾ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਲੜਕਾ ਸਥਾਈ ਤੌਰ ਉੱਤੇ ਆਪਣੇ ਸਹੁਰੇ ਘਰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਰਹਿਣ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਖਾਸੀ ਲੋਕ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਦਾ ਹੋ ਕੇ ਲਕੜੀ ਦੇ ਘਰ ਰਹਿਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਕਮਾਈ ‘ਤੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਹੁਰਿਆਂ ਦਾ ਹੱਕ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇੱਥੇ ਵਿਆਹ ਤੋੜਨਾ ਵੀ ਬਹੁਤ ਆਸਾਨ ਹੈ। ਪਰ ਤਲਾਕ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੱਚੇ ‘ਤੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਕੋਈ ਅਧਿਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਰਨੇਮ ਹੁੰਦੈ ਮਾਂ ਦਾ ਨਾਮ

ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਖਾਸੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਸਰਨੇਮ ਵੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਬਰਾਦਰੀ ਦੇ ਮਰਦ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜੰਗ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਗਏ ਸਨ। ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਛੱਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਰੱਖੇ। ਕੁੱਝ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪਰੰਪਰਾ ਇਸ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਕਿਉਂਕਿ ਖਾਸੀ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕਈ ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਸਵਾਲ ਇਹ ਉੱਠਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚੇ ਦਾ ਪਿਤਾ ਕੌਣ ਹੈ? ਇਸ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਤਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣਾ ਸਰਨੇਮ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।