ਕਿਹੜੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ?

ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣੋ

ਅਕਸਰ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਜ਼ਿਆਦਾ ਖਾਣਾ ਜਾਂ ਖੁਰਾਕ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਹਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕਈ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਿਹਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੋਟਾਪੇ ਜਾਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੋਟਾਪਾ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਬਿਮਾਰੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਲੱਛਣ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ:

1. ਹਾਈਪੋਥਾਈਰੋਡਿਜ਼ਮ (Hypothyroidism)

ਥਾਇਰਾਇਡ ਗਲੈਂਡ ਦੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਮ ਨਾ ਕਰਨ 'ਤੇ ਹਾਈਪੋਥਾਈਰੋਡਿਜ਼ਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਥਾਇਰਾਇਡ ਗਲੈਂਡ ਲੋੜੀਂਦੇ ਹਾਰਮੋਨ ਪੈਦਾ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਰੀਰ ਦਾ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ (metabolism) ਹੌਲੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਲੱਛਣ: ਭਾਰ ਵਧਣਾ, ਵਾਲਾਂ ਦਾ ਪਤਲਾ ਹੋਣਾ, ਖੁਸ਼ਕ ਚਮੜੀ ਅਤੇ ਕਬਜ਼ (constipation) ਹੋਣਾ।

2. ਨੀਂਦ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ

ਦੋ ਮੁੱਖ ਨੀਂਦ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਭਾਰ ਵਧਣ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ:

ਇਨਸੌਮਨੀਆ (Insomnia): ਲੋੜੀਂਦੀ ਨੀਂਦ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਹਾਰਮੋਨਲ ਅਸੰਤੁਲਨ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਭੁੱਖ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੈਟਾਬੋਲਿਜ਼ਮ ਨੂੰ ਹੌਲੀ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ (Sleep Apnea): ਇਹ ਉਹ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਨੀਂਦ ਦੌਰਾਨ ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰੁਕਾਵਟ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦਿਨ ਭਰ ਥਕਾਵਟ ਅਤੇ ਉਬਾਸੀਆਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਲੀਪ ਐਪਨੀਆ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਭਾਰ ਹੋਣਾ ਵੀ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

3. ਪੋਲੀਸਿਸਟਿਕ ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਸਿੰਡਰੋਮ (PCOS)

ਇਹ ਇੱਕ ਹਾਰਮੋਨਲ ਵਿਗਾੜ ਹੈ ਜੋ ਸਿਰਫ਼ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅੰਡਾਸ਼ਯ ਵਿੱਚ ਛੋਟੇ ਸਿਸਟ (cysts) ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਭਾਵ: ਇਹ ਕੁੜੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਚਾਨਕ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪੇਟ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ। ਇਹ ਇਨਸੁਲਿਨ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧ (Insulin Resistance) ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

4. ਦਿਲ ਦੀ ਅਸਫਲਤਾ (Heart Failure)

ਜਦੋਂ ਦਿਲ ਖੂਨ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਪੰਪ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਮਰੱਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥ (Fluid) ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋਣ ਲੱਗਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰ ਵਧਦਾ ਹੈ।

ਲੱਛਣ: ਲੱਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ (edema), ਤੇਜ਼ ਨਬਜ਼, ਸਾਹ ਲੈਣ ਵਿੱਚ ਤਕਲੀਫ਼ ਅਤੇ ਯਾਦਦਾਸ਼ਤ ਘਟਣਾ।

5. ਸ਼ੂਗਰ (Diabetes)

ਸ਼ੂਗਰ ਵੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਜਦੋਂ ਇਨਸੁਲਿਨ ਜਾਂ ਹੋਰ ਸ਼ੂਗਰ ਦੀਆਂ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਇਲਾਜ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਗਲੂਕੋਜ਼ ਵੀ ਚਰਬੀ (fat) ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਮ੍ਹਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਬੰਧਨ: ਕਸਰਤ, ਸਹੀ ਖੁਰਾਕ, ਅਤੇ ਸਹੀ ਦਵਾਈਆਂ ਨਾਲ ਸ਼ੂਗਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਾਰਨ ਦੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਭਾਰ ਵਧਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਰਹੇ ਹੋ, ਤਾਂ ਕਿਸੇ ਡਾਕਟਰ ਨਾਲ ਸਲਾਹ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਅੰਡਰਲਾਈੰਗ ਕਾਰਨ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।