ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਮੇਤ 6 ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਤੇ ਵੱਡੇ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹੈਕਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸਿਸਟਮ, ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਵਸ਼ਯਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਝੂਠੇ ਦਾਵੇ ਵੀ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ 'ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ' ਤਹਿਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ-ਅਧੀਨ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਟਿਕਾਣਿਆਂ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ, ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਦੇਸ਼ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਮੇਤ ਛੇ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਹਮਲੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਤੁਰਕੀ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਮਲੇਸ਼ੀਆ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨਾਲ ਹੋਏ। ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਯੋਜਿਤ ਹੈਕਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੈਕਟਿਵਿਸਟ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।
ਹਮਲੇ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨੇ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਉੱਦਮ, MSME ਸਪਲਾਇਰ, ਬੰਦਰਗਾਹਾਂ, ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ, ਰੇਲਵੇ, ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡ, BSNL ਵਰਗੀਆਂ ਸਰਕਾਰੀ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਕੰਪਨੀਆਂ, UPI, ਡਿਜੀਟਲ ਵਾਲਿਟ, ਸਟਾਕ ਐਕਸਚੇਂਜ ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਵਸ਼ਯਕ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ।
ਕੁਝ ਸਰਕਾਰੀ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਜਿਵੇਂ niws.nic.in ਅਤੇ nationaltrust.nic.in ਨੂੰ ਡੀਫੇਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਦਕਿ ਹੋਰਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਫਿਸ਼ਿੰਗ, ਮੈਲਵੇਅਰ ਅਤੇ ਡਿਨਾਇਲ-ਆਫ-ਸਰਵਿਸ ਹਮਲੇ ਹੋਏ।
ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ
ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਸਾਈਬਰ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਜੁੜੇ 7 APT (ਐਡਵਾਂਸਡ ਪਰਸਿਸਟੈਂਟ ਥ੍ਰੈਟ) ਸਮੂਹਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ 'ਤੇ 15 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਾਈਬਰ ਹਮਲੇ ਕੀਤੇ, ਪਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਿਰਫ਼ 150 ਹੀ ਸਫਲ ਰਹੇ।
ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚੋਰੀ ਕਰਨਾ, ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸ਼ਰਮਿੰਦਾ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕਤਾ, ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣਾ ਸੀ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਈਬਰ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਟੀਮਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਜਲਦੀ ਬਹਾਲ ਕੀਤਾ।
ਕਈ ਵੈੱਬਸਾਈਟਾਂ ਨੂੰ ਡੀਫੇਸ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਪਰ ਡੇਟਾ ਦੀ ਚੋਰੀ ਜਾਂ ਵੱਡੇ ਨੁਕਸਾਨ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਨਹੀਂ ਹੋਈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਹੈਕਰਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਬੈਂਕਿੰਗ ਸਿਸਟਮ, ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡ, ਅਤੇ ਹੋਰ ਆਵਸ਼ਯਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਦੇ ਝੂਠੇ ਦਾਵੇ ਵੀ ਕੀਤੇ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਨੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਨਤੀਜਾ
'ਆਪ੍ਰੇਸ਼ਨ ਸਿੰਦੂਰ' ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ, ਸਗੋਂ ਡਿਜੀਟਲ ਮੋਰਚੇ 'ਤੇ ਵੀ ਵੱਡੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ। ਭਾਰਤੀ ਸਾਈਬਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗਾਂ ਨੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਕੇ ਆਪਣੀ ਤਿਆਰੀ ਅਤੇ ਸਮਰੱਥਾ ਸਾਬਤ ਕੀਤੀ।