4,000 KM ਦਾ ਸਫ਼ਰ: ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੀ ਸੁਆਹ ਦਿੱਲੀ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚੀ ?
ਅੰਤਿਮ ਮੰਜ਼ਿਲ: 24 ਨਵੰਬਰ ਰਾਤ 11 ਵਜੇ ਤੱਕ, ਰਾਖ ਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਹਰਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ, ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕੀਤਾ।
ਪੂਰਾ ਭੂਗੋਲ ਸਮਝੋ
ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਹੇਲੇ ਗੁੱਬੀ (Helle Gubbi) ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੇ 10,000 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਫਟਣ ਤੋਂ ਨਿਕਲੀ ਸੁਆਹ ਨੇ ਇੱਕ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਭੂਗੋਲਿਕ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਸੁਆਹ 4,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਦੂਰੀ 24 ਘੰਟਿਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਤੈਅ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ।
ਇਸ ਅਸੰਭਵ ਜਾਪਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਰਾਜ਼ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਤੇਜ਼ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ (Jet Stream) ਹਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
💥 ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦਾ ਜਾਗਰਣ ਅਤੇ ਉਚਾਈ
ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਸਮਾਂ: ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਅਫਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ, ਹੇਲੇ ਗੁੱਬੀ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ 23 ਨਵੰਬਰ 2025 ਨੂੰ ਸਵੇਰੇ ਲਗਭਗ 8:30 ਵਜੇ ਫਟਿਆ।
ਉਚਾਈ: ਧਮਾਕਾ ਇੰਨਾ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੀ ਕਿ ਸੁਆਹ ਅਤੇ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਗੁਬਾਰ 14-15 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣਾ ਹੈ।
ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੀ ਕਿਸਮ: ਹੇਲੇ ਗੁੱਬੀ ਇੱਕ ਢਾਲ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਹੈ ਅਤੇ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਰਿਫਟ ਵੈਲੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਟੈਕਟੋਨਿਕ ਪਲੇਟਾਂ ਵੱਖ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।
🌬️ ਹਵਾ ਦੀ ਸਵਾਰੀ: ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਦਾ ਜਾਦੂ
ਜਦੋਂ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਦੀ ਸੁਆਹ ਇੰਨੀ ਉੱਚਾਈ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉਪਰਲੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ (15-25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਉਪ-ਉਪਖੰਡੀ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਨਾਮਕ ਤੇਜ਼ ਹਵਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ: ਇਹ ਹਵਾਵਾਂ 100-200 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਵਗਦੀਆਂ ਹਨ।
ਯਾਤਰਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ: ਰਾਖ ਲਗਭਗ 130 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।
ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਿਧਾਂਤ: ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਰਾਖ ਨੂੰ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਛੱਡਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਜੈੱਟ ਸਟ੍ਰੀਮ ਇਸਨੂੰ ਇੱਕ 'ਟਰੱਕ' ਵਾਂਗ 4,000 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਹਿੱਸੇ ਤੱਕ ਲੈ ਗਈ।
🗺️ ਰਾਖ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ (ਭੂਗੋਲਿਕ ਮਾਰਗ)
ਸ਼ੁਰੂਆਤ: ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਅਫਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੇਲੇ ਗੁੱਬੀ।
ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ: 23 ਨਵੰਬਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਵਧਿਆ, ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਤੇ ਯਮਨ ਤੋਂ ਲੰਘਿਆ।
ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ: 24 ਨਵੰਬਰ ਸਵੇਰੇ, ਇਹ ਓਮਾਨ ਦੇ ਉੱਪਰੋਂ ਵਹਿ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਹਵਾ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਇਸਨੂੰ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਵੱਲ ਲੈ ਗਈ।
ਤੀਜਾ ਪੜਾਅ: 24 ਨਵੰਬਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ, ਇਹ ਅਰਬ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਦੱਖਣੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਛੂਹ ਕੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਪੱਛਮੀ ਤੱਟ ਤੋਂ ਦਾਖਲ ਹੋਈ।
ਅੰਤਿਮ ਮੰਜ਼ਿਲ: 24 ਨਵੰਬਰ ਰਾਤ 11 ਵਜੇ ਤੱਕ, ਰਾਖ ਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ, ਹਰਿਆਣਾ, ਪੰਜਾਬ, ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮੀ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਨੂੰ ਕਵਰ ਕੀਤਾ।
✈️ ਭਾਰਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਹਵਾਈ ਯਾਤਰਾ: ਡੀਜੀਸੀਏ ਨੇ ਏਅਰਲਾਈਨਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਕੀਤਾ ਕਿਉਂਕਿ ਸੁਆਹ ਜਹਾਜ਼ ਦੇ ਇੰਜਣਾਂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਕੋਚੀ ਤੋਂ ਦੁਬਈ ਅਤੇ ਜੇਦਾਹ ਲਈ ਦੋ ਉਡਾਣਾਂ ਰੱਦ ਹੋਈਆਂ ਅਤੇ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਉਡਾਣਾਂ ਦੇ ਰੂਟ ਬਦਲੇ ਗਏ।
ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ: ਸੁਆਹ ਵਿੱਚ ਸਲਫਰ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਵੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ ਹੀ "ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ" ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ 1-2 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਫ਼ ਹੋ ਜਾਵੇਗੀ।