ਸੋਨੇ ਦੀ ਭਾਲ 'ਚ ਖੁਦਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ, ਮਿਲਿਆ ਅਨਮੋਲ 'ਖਜ਼ਾਨਾ'

ਪੜ੍ਹੋ ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕੱਛ 'ਚ ਕੀ ਹੋਇਆ
ਕੱਛ : ਗੁਜਰਾਤ ਦੇ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਭਿਅਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਕੁਝ ਲੋਕ ਸੋਨੇ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੋਨੇ ਦੀ ਥਾਂ ਇੱਕ ਪੁਰਾਣੀ ਬਸਤੀ ਮਿਲ ਗਈ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇਹ ਬਸਤੀ ਹੜੱਪਾ ਯੁੱਗ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਫਿਲਹਾਲ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਦੰਤਕਥਾ ਹੈ ਕਿ ਕੱਛ ਵਿੱਚ ਧੋਲਾਵੀਰਾ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਤੋਂ 51 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਇੱਕ ਬਸਤੀ ਲੋਦਾਰਾਨੀ, ਦੱਬੇ ਹੋਏ ਸੋਨੇ 'ਤੇ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਦੰਤਕਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹੋਏ, ਕੁਝ ਉੱਦਮੀ ਨਿਵਾਸੀ ਲਗਭਗ ਪੰਜ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇਕੱਠੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਅਮੀਰ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਲੈ ਕੇ ਖੁਦਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ

ਸੋਨੇ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿਚ ਖੁਦਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਸ ਨੇ ਕੁਝ ਦੇਖਿਆ। ਇਹ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਘੈਟੋ ਵਰਗਾ ਸੀ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਜਾਣਕਾਰੀ ਮਿਲੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਇੱਥੇ ਖੁਦਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਹੁਣ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਹੜੱਪਾ ਯੁੱਗ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਬਸਤੀ ਸੀ।

ਅਜੈ ਯਾਦਵ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਦੇ ਸਕੂਲ ਆਫ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡੈਮੀਅਨ ਰੌਬਿਨਸਨ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰ ਰਹੇ ਖੋਜ ਵਿਦਵਾਨ, ਖੋਜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਹਨ। ਉਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਵੀਂ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਦੇ ਵੇਰਵੇ ਢੋਲਾਵੀਰਾ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹਨ।

ਅਜੈ ਯਾਦਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਈਟ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਪੱਥਰਾਂ ਨਾਲ ਬਣੀ ਵੱਡੀ ਬਸਤੀ ਵਜੋਂ ਖਾਰਜ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਵਾਸੀਆਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਮੱਧਕਾਲੀ ਕਿਲਾ ਅਤੇ ਖਜ਼ਾਨਾ ਦੱਬਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਸ ਥਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਹੜੱਪਾ ਦੀ ਵਸੋਂ ਮਿਲੀ। ਲਗਭਗ 4,500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਇੱਥੇ ਜੀਵਨ ਪ੍ਰਫੁੱਲਤ ਸੀ।

ਜਨਵਰੀ ਵਿੱਚ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਛਾਣੀ ਗਈ ਸਾਈਟ ਦਾ ਨਾਮ ਮੋਰੋਧਰਹੋ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਅਜੇ ਯਾਦਵ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ 'ਚ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ 'ਚ ਹੜੱਪਨ ਦੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਬਰਤਨ ਮਿਲੇ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਧੋਲਾਵੀਰਾ 'ਚ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਬੰਦੋਬਸਤ ਪਰਿਪੱਕ (2,600–1,900 BCE) ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੇਰ (1,900–1,300 BCE) ਹੜੱਪਨ ਤੱਕ ਜਾਪਦੀ ਹੈ। ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਂਚ ਅਤੇ ਖੁਦਾਈ ਤੋਂ ਹੋਰ ਵੀ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਵੇਗਾ।

ਅਜੇ ਯਾਦਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨਿਰੀਖਣ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਧੋਲਾਵੀਰਾ ਦੋਵੇਂ ਸਮੁੰਦਰ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਸਨ। ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਰਣ (ਮਾਰੂਥਲ) ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਮਾਰੂਥਲ ਬਣ ਗਿਆ।

ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੇਪੀ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ 1967-68 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਲੋਦਰਾਣੀ ਵਿਖੇ ਹੜੱਪਨ ਸਾਈਟ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਪਰ ਉਦੋਂ ਕੋਈ ਠੋਸ ਸਬੂਤ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। 1989 ਅਤੇ 2005 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਢੋਲਾਵੀਰਾ ਦੀ ਖੁਦਾਈ ਦੌਰਾਨ, ਮਾਹਿਰਾਂ ਨੇ ਲੋਦਰਾਣੀ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਪਰ ਉਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਏ। ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਬਸਤੀ ਦੇ ਵਾਸੀਆਂ ਨੇ ਖਜ਼ਾਨੇ ਦੀ ਖੋਜ ਸ਼ੁਰੂ ਨਾ ਕੀਤੀ ਹੁੰਦੀ ਤਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪੁਰਾਤਨਤਾ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਟੁਕੜਾ ਦੱਬਿਆ ਰਹਿ ਜਾਣਾ ਸੀ।