ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਕੀ ਹੈ ? ਜਿਸ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਕੀਤੀ ਗਈ
ਰਚਨਾਕਾਰ: ਇਸ ਮਹਾਨ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਨੇ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕੋਸ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ 14 ਸਾਲ ਲਗਾਏ।
By : Gill
ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ (encyclopedia) ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ, ਗੁਰਮਤਿ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ, ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੀ ਵਿਸਥਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ 'ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦਾ ਬਾਈਬਲ' ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਰਚਨਾ
ਰਚਨਾਕਾਰ: ਇਸ ਮਹਾਨ ਕਾਰਜ ਨੂੰ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਨੇ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕੋਸ਼ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਲਗਭਗ 14 ਸਾਲ ਲਗਾਏ।
ਮਿਹਨਤ: ਇਸ ਨੂੰ ਲਿਖਣ ਲਈ ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ ਨੇ 60 ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਅਤੇ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਕੋਸ਼ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਅਥਾਹ ਮਿਹਨਤ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ: ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਐਡੀਸ਼ਨ 1926 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਟਿਆਲਾ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਭੂਪਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖਰਚੇ 'ਤੇ ਛਪਵਾਇਆ।
ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ
ਵਿਆਪਕਤਾ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਧਰਮ, ਇਤਿਹਾਸ, ਭੂਗੋਲ, ਸਾਹਿਤ, ਸੰਗੀਤ, ਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਲੋਕਧਾਰਾ ਵਰਗੇ ਅਨੇਕਾਂ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ 64,263 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ: ਇਹ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਗਿਆਨਕੋਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰਮੁਖੀ ਅੱਖਰਾਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।
ਮਹੱਤਵ: ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ-ਕੋਸ਼ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਸਿੱਖ ਕੌਮ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀਅਤ ਦਾ ਅਨਮੋਲ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਖੋਜਕਾਰਾਂ, ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਆਮ ਪਾਠਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਹੈ।
ਅੱਜ ਵੀ ਮਹਾਨਕੋਸ਼ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
