ਬਿਹਾਰ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦਾ ਬੋਲਬਾਲਾ

ਪਟਨਾ: ਦੇਸ਼ ਭਰ ਵਿੱਚ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬਿਹਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ 2025 ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭਾਰੀ ਹੈ। ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਉਮੀਦਵਾਰ ਜਾਂ ਤਾਂ ਸਥਾਪਤ ਸਿਆਸਤਦਾਨਾਂ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਧੀਆਂ, ਪਤਨੀਆਂ ਜਾਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ ਹਨ। ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਮਾਹਰ ਅਰੁਣ ਕੁਮਾਰ ਪਾਂਡੇ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਵੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀ ਵੰਸ਼ਵਾਦ ਦੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਨੈਤਿਕ ਉੱਤਮਤਾ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀ।

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵੰਸ਼ਵਾਦੀ ਉਮੀਦਵਾਰ

ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਕਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਉਤਾਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

ਤੇਜਸਵੀ ਯਾਦਵ (ਆਰ.ਜੇ.ਡੀ. ਮੁਖੀ ਲਾਲੂ ਪ੍ਰਸਾਦ ਦੇ ਪੁੱਤਰ) - ਰਾਘੋਪੁਰ ਤੋਂ।

ਸਮਰਾਟ ਚੌਧਰੀ (ਸਾਬਕਾ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ਕੁਨੀ ਚੌਧਰੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਭਾਜਪਾ) - ਤਾਰਾਪੁਰ ਤੋਂ।

ਓਸਾਮਾ ਸ਼ਹਾਬ (ਸਵਰਗਵਾਸੀ ਮੁਹੰਮਦ ਸ਼ਹਾਬੂਦੀਨ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਆਰ.ਜੇ.ਡੀ.) - ਰਘੂਨਾਥਪੁਰ ਤੋਂ।

ਸਨੇਹਲਤਾ (ਆਰ.ਐਲ.ਐਮ.ਓ. ਮੁਖੀ ਉਪੇਂਦਰ ਕੁਸ਼ਵਾਹਾ ਦੀ ਪਤਨੀ) - ਸਾਸਾਰਾਮ ਤੋਂ।

ਨਿਤੀਸ਼ ਮਿਸ਼ਰਾ (ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਜਗਨਨਾਥ ਮਿਸ਼ਰਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ, ਭਾਜਪਾ) - ਝਾਂਝਰਪੁਰ ਤੋਂ।

ਕੇਂਦਰੀ ਮੰਤਰੀ ਜੀਤਨ ਰਾਮ ਮਾਂਝੀ ਦੀ ਨੂੰਹ ਦੀਪਾ ਮਾਂਝੀ ਵੀ ਚੋਣ ਮੈਦਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।

ਜਾਗ੍ਰਿਤੀ ਠਾਕੁਰ (ਸਾਬਕਾ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਰਪੂਰੀ ਠਾਕੁਰ ਦੀ ਪੋਤੀ, ਜਨ ਸੂਰਜ) - ਮੁਰਵਾ ਤੋਂ।

ਕੋਮਲ ਸਿੰਘ (ਐਲ.ਜੇ.ਪੀ. (ਰਾਮ ਵਿਲਾਸ) ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਵੀਨਾ ਦੇਵੀ ਦੀ ਧੀ, ਜੇ.ਡੀ.ਯੂ.) - ਗਾਈਘਾਟ ਤੋਂ।

ਰਾਹੁਲ ਤਿਵਾੜੀ (ਸੀਨੀਅਰ ਆਰ.ਜੇ.ਡੀ. ਨੇਤਾ ਸ਼ਿਵਾਨੰਦ ਤਿਵਾਰੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ) - ਸ਼ਾਹਪੁਰ ਤੋਂ।

ਵੀਨਾ ਦੇਵੀ (ਸੂਰਜ ਭਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪਤਨੀ) - ਮੋਕਾਮਾ ਤੋਂ।

ਵੰਸ਼ਵਾਦ 'ਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਟਿੱਪਣੀ

ਏ.ਐਨ. ਸਿਨਹਾ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸੋਸ਼ਲ ਸਟੱਡੀਜ਼ (ਪਟਨਾ) ਦੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਿਕਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਰਤਾਰਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸਾਰੀਆਂ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ, ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਉਦਾਸੀਨ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਪੇਂਡੂ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ (ਜਾਤੀ ਸਰਵੇਖਣ ਅਨੁਸਾਰ ਸਿਰਫ਼ 14.71% ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਦਸਵੀਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ)। ਇਸ ਕਾਰਨ ਲੋਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਗਰੂਕ ਨਹੀਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਾਰਟੀਆਂ ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ

ਮ੍ਰਿਤੁੰਜੈ ਤਿਵਾੜੀ (ਆਰ.ਜੇ.ਡੀ. ਸੂਬਾਈ ਬੁਲਾਰੇ) ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਕਿ ਅੱਜ ਇੱਕ ਆਮ ਵਰਕਰ ਚੋਣ ਲੜਨ ਦਾ ਸੁਪਨਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਲੈ ਸਕਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗਲੈਮਰ ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬੇਹਿਸਾਬ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਚੋਣ ਮੈਦਾਨ ਨੂੰ ਅਸਮਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

ਨੀਰਜ ਕੁਮਾਰ (ਭਾਜਪਾ ਸੂਬਾਈ ਇਕਾਈ ਦੇ ਬੁਲਾਰੇ) ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਆਗੂਆਂ ਅਤੇ ਵਰਕਰਾਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸੰਗਠਨਾਤਮਕ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਨਿਮਰ ਪਿਛੋਕੜ ਦੀ ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ।

ਚੋਣਾਂ ਦਾ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ: 243 ਮੈਂਬਰੀ ਬਿਹਾਰ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਲਈ ਵੋਟਿੰਗ 6 ਅਤੇ 11 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਵੋਟਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 14 ਨਵੰਬਰ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗੀ।