Delhi Pollution: ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ, ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਖ਼ੁਲਾਸਾ

Delhi Pollution News: ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਘਟਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਦਿੱਲੀ-ਐਨਸੀਆਰ ਦੀ ਹਵਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਕਤੂਬਰ ਅਤੇ ਨਵੰਬਰ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮੇਂ ਲਈ, ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ "ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ" ਅਤੇ "ਗੰਭੀਰ" ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਰਿਹਾ, ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨਕ ਸਰੋਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੇ ਗਏ PM 2.5, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ (NO2), ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ (CO) ਦੇ ਵਧਦੇ "ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਮਿਸ਼ਰਣ" ਦੇ ਕਾਰਨ।

59 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਅਧਿਐਨ

ਸੈਂਟਰ ਫਾਰ ਸਾਇੰਸ ਐਂਡ ਇਨਵਾਇਰਮੈਂਟ (CSE) ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 22 ਹਵਾ-ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਗਏ 59 ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 30 ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਲਈ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ (CO) ਦਾ ਪੱਧਰ ਆਗਿਆਯੋਗ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਿਹਾ। ਦਵਾਰਕਾ ਸੈਕਟਰ-8 ਵਿੱਚ 55 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਾਤਰਾ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ।

ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਪੱਧਰ ਪਾਰ

ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਜਹਾਂਗੀਰਪੁਰੀ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਕੈਂਪਸ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਪੱਧਰ 50 ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਪਾਰ ਪਾਇਆ ਗਿਆ। ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਰਾਜਧਾਨੀ ਵਿੱਚ ਵਧ ਰਹੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰਾਂ ਨਾਲ ਚਿੰਤਾ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਜਹਾਂਗੀਰਪੁਰੀ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਖੇਤਰ

2018 ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ਼ 13 ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਹੌਟਸਪੌਟ" ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹੁਣ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਹੋਰ ਸਥਾਨ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਔਸਤ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਹਾਂਗੀਰਪੁਰੀ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਿਤ ਖੇਤਰ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਲਾਨਾ ਔਸਤਨ PM2.5 ਪੱਧਰ 119 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਵਾਨਾ ਅਤੇ ਵਜ਼ੀਰਪੁਰ, ਦੋਵੇਂ 113 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਨਾਲ ਸਨ।

CSE ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਇਹਨਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕੀਤੀ

ਆਨੰਦ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ PM2.5 ਪੱਧਰ 111 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਅਤੇ ਮੁੰਡਕਾ, ਰੋਹਿਣੀ ਅਤੇ ਅਸ਼ੋਕ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ 101 ਤੋਂ 103 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। CSE ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਕੁਝ ਨਵੇਂ ਹੌਟਸਪੌਟਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਵੇਕ ਵਿਹਾਰ, ਅਲੀਪੁਰ, ਨਹਿਰੂ ਨਗਰ, ਸਿਰੀ ਕਿਲ੍ਹਾ, ਦਵਾਰਕਾ ਸੈਕਟਰ 8 ਅਤੇ ਪਟਪੜਗੰਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਦਿੱਲੀ-NCR ਦੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਧੂੰਆਂ

ਇਸ ਸਾਲ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਖੇਤਰ (NCR) ਦੇ ਛੋਟੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਤੀਬਰ ਅਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਧੂੰਆਂ ਰਹਿਣ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਹੋਇਆ। ਬਹਾਦਰਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ 9 ਨਵੰਬਰ ਤੋਂ 18 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ 10 ਦਿਨ ਤੱਕ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਧੂੰਆਂ ਰਿਹਾ। ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੇਤਰ ਹੁਣ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਹਵਾ ਵਾਂਗ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਅਤੇ ਇੱਕਸਾਰ ਉੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਪੱਧਰ ਹਨ।

NO2 ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਮਿਸ਼ਰਣ

CSE ਰਿਪੋਰਟ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਪੱਧਰ ਖਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰਾਂ 'ਤੇ ਸਥਿਰ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਰੋਤਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਾਸ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਤੋਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁਣ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। CPCB ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਇਹ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸੀਜ਼ਨ ਵਿੱਚ PM 2.5, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ (NO2), ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਮੋਨੋਆਕਸਾਈਡ (CO) ਦਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲਾ ਮਿਸ਼ਰਣ ਵਧਿਆ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਟ੍ਰੈਫਿਕ

ਇਹ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕ ਵਾਹਨਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਲਨ ਸਰੋਤਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਨੇ ਸਿਹਤ ਜੋਖਮਾਂ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਪੀਕ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਘੰਟਿਆਂ ਦੌਰਾਨ PM 2.5 ਦਾ ਪੱਧਰ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ (NO2) ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਘਟਿਆ। ਸਵੇਰੇ 7-10 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 6-9 ਵਜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਪਤਲੀਆਂ ਹਵਾ ਦੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਹਨਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦੇ ਧੂੰਏਂ ਦੇ ਟਿਕ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਦੋਵਾਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ।

ਇਸ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਮੀ

ਅਨੁਮਿਤਾ ਰਾਏਚੌਧਰੀ, ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ (ਖੋਜ ਅਤੇ ਨੀਤੀ ਸਹਾਇਤਾ), ਸੀਐਸਈ, ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਹ ਇਕਸਾਰ ਪੈਟਰਨ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਣ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ NO2 ਅਤੇ CO ਦੇ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਨਿਕਾਸ ਕਾਰਨ ਹੈ, ਜੋ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਘੱਟ ਫੈਲਾਅ ਵਾਲੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ।" ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, "ਫਿਰ ਵੀ, ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਧੂੜ ਨਿਯੰਤਰਣ ਉਪਾਵਾਂ 'ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਵਾਹਨਾਂ, ਉਦਯੋਗਾਂ, ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਨੂੰ ਸਾੜਨ ਅਤੇ ਠੋਸ ਬਾਲਣਾਂ 'ਤੇ ਕਾਰਵਾਈ ਘੱਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।" ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਪਰਾਲੀ ਸਾੜਨ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਕਾਫ਼ੀ ਘੱਟ ਹੋਈਆਂ, ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਫਸਲ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਵਿਘਨ ਦੇ ਕਾਰਨ।