ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਕਿਸਨੇ ਕੀਤਾ ਤਬਾਹ ?, ਜਾਣੋ ਪੂਰਾ ਇਤਿਹਾਸ

Nalanda Universit News: ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਜੋ ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਤੋਂ 500 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਜੂਦ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਵ ਗਿਆਨ ਦਾ ਵਿਲੱਖਣ ਕੇਂਦਰ ਮੰਨਦਾ ਸੀ। 90 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਘਰ। ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦਾ 7 ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਅੱਜ ਉਹੀ ਨਾਲੰਦਾ ਖੰਡਰ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੈ। ਬਖਤਿਆਰ ਖਿਲਜੀ ਉਸ ਬੇਮਿਸਾਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਖੰਡਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਉਹ ਸਥਾਨ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਾਈਟ ਵਜੋਂ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੈ।

ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ

427 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ, ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਕਾਰੀ ਸੰਸਥਾ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ 10,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸਿੱਖਿਆ ਲਈ ਆਉਂਦੇ ਸਨ। ਪੂਰੇ ਏਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਲੋਕ ਇੱਥੇ ਦਵਾਈ, ਤਰਕ, ਗਣਿਤ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ, ਬੋਧੀ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਲਈ ਆਏ ਸਨ। ਇਹ ਸਿੱਖਿਆ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸਤਿਕਾਰਤ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਕਿਹਾ ਸੀ, 'ਨਾਲੰਦਾ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਬੋਧੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ'।

ਆਰੀਆਭੱਟ ਨੇ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਕੀਤੀ ਸੀ ਅਗਵਾਈ

ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਛੇਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਗਣਿਤ ਦੇ ਪਿਤਾਮਾ ਵਜੋਂ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਆਰੀਆਭੱਟ ਨੇ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੇ ਬਾਕਾਇਦਾ ਆਪਣੇ ਵਧੀਆ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਾਂ ਨੂੰ ਚੀਨ, ਕੋਰੀਆ, ਜਾਪਾਨ, ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਧੀ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਨ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ।

90 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਥ ਲਿਖਤ ਕਿਤਾਬਾਂ

ਨਾਲੰਦਾ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ ਵਿੱਚ 90 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੱਥ ਲਿਖਤ, ਪਾਮ-ਪੱਤੇ ਦੀਆਂ ਹੱਥ-ਲਿਖਤਾਂ ਹਨ। ਇਹ ਬੋਧੀ ਗਿਆਨ ਦਾ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਭੰਡਾਰ ਸੀ। ਕੰਪਲੈਕਸ ਇੰਨਾ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸੀ ਕਿ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਲਗਾਈ ਗਈ ਅੱਗ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਬਲਦੀ ਰਹੀ। 23 ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੁਦਾਈ ਵਾਲਾ ਖੇਤਰ ਜੋ ਅੱਜ ਮੌਜੂਦ ਹੈ, ਨੂੰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਸਲ ਕੈਂਪਸ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਹਿੱਸਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਹੋਈ ਤਬਾਹ

ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਸ ਹਮਲੇ ਵਿਚ ਨਾਲੰਦਾ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਉਹ ਇਸ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ, ਮਿਹਰਕੁਲ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਇਸ ਉੱਤੇ ਹੂਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 8ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਬੰਗਾਲ ਦੇ ਗੌੜ ਰਾਜੇ ਦੇ ਹਮਲੇ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।

ਬਖਤਿਆਰ ਖਿਲਜੀ ਨੇ ਬੋਧੀ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਖਤਮ

1190 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਤੁਰਕੋ-ਅਫਗਾਨ ਫੌਜੀ ਜਨਰਲ ਬਖਤਿਆਰ ਖਿਲਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮੂਹ ਨੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਖਿਲਜੀ ਬੋਧੀ ਗਿਆਨ ਦੇ ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ।