ਧਾਰਾ 370 ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿ 'ਸਮਝੌਤੇ' ਨੂੰ ਲੱਗ ਰਿਹਾ ਜੰਗਾਲ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੰਡ ਦੇ ਦਰਦ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪਿਆਰ ਟਰੇਨ ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਪਿਛਲੇ 5 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਬੰਦ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤੀ ਟਰੇਨ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਾਹਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਆਉਣ ਦੀ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਦਰਜਾ ਦੇਣ ਵਾਲੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 370 ਨੂੰ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਜੋ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਪਸੰਦ ਨਹੀਂ ਸੀ।

ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਹਰ ਵੀਰਵਾਰ ਅਤੇ ਸੋਮਵਾਰ ਨੂੰ ਅਟਾਰੀ (ਭਾਰਤ) ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ (ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿਚਕਾਰ 29 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਤੈਅ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਅਟਾਰੀ ਅਤੇ ਵਾਹਗਾ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸਿਰਫ 3.25 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਇਕੋ-ਇਕ ਰੇਲਗੱਡੀ ਹੈ।

ਰੇਲਗੱਡੀ ਜਿਸ ਨੇ 7 ਅਗਸਤ 2019 ਨੂੰ ਦੁਪਹਿਰ 12.30 ਵਜੇ 110 ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਟਾਰੀ ਪਹੁੰਚਣਾ ਸੀ, ਉਸ ਦਿਨ ਸ਼ਾਮ 5 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਪਹੁੰਚੀ ਅਤੇ ਖਾਲੀ ਰੈਕ ਵਾਪਸ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਤਣਾਅ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ ਸੁਨੇਹਾ ਆਇਆ ਕਿ ਟਰੇਨ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਦਿਨ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 8 ਅਗਸਤ 2019 ਨੂੰ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੇਲਵੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅਟਾਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮਾਸਟਰ ਨੂੰ ਉਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਚਾਲਕ ਦਲ ਨੂੰ ਵਾਹਗਾ ਭੇਜਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਕਿਉਂਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਚਾਲਕ ਦਲ, ਦੋ ਡਰਾਈਵਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਗਾਰਡ ਨੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਭਾਰਤੀ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ।

11 ਡੱਬੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਰਹੱਦ ਵਿੱਚ ਖੜ੍ਹੇ

ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਲਈ ਸਮਝੌਤੇ ਅਨੁਸਾਰ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਹਰ ਛੇ ਮਹੀਨੇ ਬਾਅਦ ਰੋਟੇਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਰੇਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੇਕ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਜੂਨ ਤੱਕ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਰੇਕ ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਰੈਕ ਉਸੇ ਦਿਨ ਜਾਂ ਰਾਤ ਭਰ ਰੁਕਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਾਪਸ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਜਦੋਂ ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਹੋਏ ਲਗਭਗ 5 ਸਾਲ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਇਸ ਟਰੇਨ ਦੀਆਂ 11 ਬੋਗੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਾਹਗਾ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੀਆਂ ਹਨ।

4 ਵਾਰ ਚਿੱਠੀਆਂ ਭੇਜੀਆਂ ਗਈਆਂ ਪਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ 4 ਵਾਰ ਪੱਤਰ ਵਿਹਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ ਪਰ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹ ਡੱਬੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਹੱਦ ਤੋਂ 500 ਮੀਟਰ ਦੂਰ ਵਾਹਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹੇ ਹਨ। ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੇ ਡੱਬਿਆਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਬਾਰੇ ਵਾਹਗਾ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਮੈਨੇਜਰ ਮੁਹੰਮਦ ਇਜ਼ਹਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਕੋਚਾਂ ਨੂੰ ਲੈਣ ਲਈ ਆਪਣਾ ਇੰਜਣ ਭੇਜਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਕੋਈ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਮਲਾ ਸਮਝੌਤੇ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤੀ ਕੋਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਇੰਜਣ ਨਾਲ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਕਰਨਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਹੈ।

ਜਾਣੋ ਕਦੋਂ ਹੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ

ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜਦੋਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ। ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਨੂੰ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰਨਾ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਫਰਵਰੀ 2019 ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਪੁਲਵਾਮਾ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੂਟਨੀਤਕ ਜਵਾਬਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ।

ਬਾਬਰੀ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਢਾਹੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 13 ਦਸੰਬਰ 2001 ਨੂੰ ਸੰਸਦ 'ਤੇ ਹੋਏ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਰੋਕ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 27 ਦਸੰਬਰ 2007 ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਾਬਕਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਬੇਨਜ਼ੀਰ ਭੁੱਟੋ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦਾ ਸੰਚਾਲਨ ਇਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2015 ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਅਤੇ ਪੁਲਵਾਮਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟਰੇਨ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਮੁਅੱਤਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।

ਜਾਣੋ ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਸਮਝੌਤਾ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਸ਼ਿਮਲਾ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ 22 ਜੁਲਾਈ 1976 ਨੂੰ ਅਟਾਰੀ-ਲਾਹੌਰ ਵਿਚਕਾਰ ਚਲਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਸ਼ਿਮਲਾ ਸਮਝੌਤਾ 1972 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਜ਼ੁਲਫ਼ਕਾਰ ਅਲੀ ਭੁੱਟੋ ਵਿਚਕਾਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਹ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਅਟਾਰੀ (ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ, ਫ਼ਿਰੋਜ਼ਪੁਰ ਡਵੀਜ਼ਨ) ਤੋਂ ਲਾਹੌਰ ਤੱਕ ਚਲਦੀ ਸੀ।

ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਅਟਾਰੀ ਅਤੇ ਅਟਾਰੀ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚਕਾਰ ਇਸ ਰੇਲਗੱਡੀ ਨੂੰ ਚਲਾਉਂਦਾ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਇਹ ਰੇਲਗੱਡੀ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ ਅਟਾਰੀ ਵਿਚਕਾਰ ਚਲਦੀ ਸੀ। ਅਟਾਰੀ ਸਟੇਸ਼ਨ 'ਤੇ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਗੱਡੀਆਂ ਬਦਲਦੇ ਸਨ। 80 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਤਣਾਅ ਵਧਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਅਟਾਰੀ ਤੋਂ ਚਲਾਉਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਹ ਪੁਰਾਣੀ ਦਿੱਲੀ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਤੋਂ ਚੱਲਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ।