ਯਮਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਕੀ ਹੈ ?

ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਯਮਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅੰਤਰ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਰੇਅਰੇਸਟ ਆਫ਼ ਰੇਅਰ" ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਫਾਂਸੀ (Section 354(5), CrPC, 1973) ਦੀ ਵਿਧੀ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਫੌਜੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਹੇਠ ਕੁਝ ਖਾਸ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨਾ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਜ਼ਾ ਕਤਲ, ਦੇਸ਼ਦ੍ਰੋਹ, ਅੱਤਵਾਦ, ਬਲਾਤਕਾਰ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਕੋਰਟ ਵੱਲੋਂ "ਰੇਅਰੇਸਟ ਆਫ਼ ਰੇਅਰ" ਮਾਪਦੰਡ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਕੋਲ ਮਾਫੀ ਦੀ ਅਪੀਲ ਦਾ ਹੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਯਮਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਦੇਸ਼ ਉੱਚੀ ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰਨਾ ਆਮ ਤਰੀਕਾ ਹੈ, ਪਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫਾਂਸੀ, ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਮਾਰਨਾ ਵੀ ਮਨਜ਼ੂਰ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਮਲ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਕੇ ਹੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਯਮਨ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਕਤਲ, ਬਲਾਤਕਾਰ, ਅੱਤਵਾਦ, ਵੇਸਵਾਗਮਨੀ, ਦੇਸ਼ਦ੍ਰੋਹ, ਅਤੇ ਕੁਝ ਹੋਰ ਗੰਭੀਰ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਹਰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਯਮਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵੱਲੋਂ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਮਿਲਣੀ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ।

ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਅਤੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਅੰਤਰ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਅਸਧਾਰਣ ਮਾਮਲਿਆਂ ਲਈ ਹੈ, ਉੱਥੇ ਯਮਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕਈ ਅਪਰਾਧਾਂ ਲਈ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਗੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।