ਰੂਸ ਦੀ 9M729 ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ: ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ-ਰੂਸ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਨ

ਰੂਸ ਦੀ 9M729 ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ (ਨਾਟੋ ਕੋਡਨੇਮ: SSC-8 ਜਾਂ "ਸਕ੍ਰਿਊਡ੍ਰਾਈਵਰ") ਇੱਕ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਪਰ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹਥਿਆਰ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਵਿੱਚ ਕਥਿਤ ਵਰਤੋਂ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਯੂਰਪ, ਸਗੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਡਾ ਖ਼ਤਰਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹੀ ਇੰਟਰਮੀਡੀਏਟ-ਰੇਂਜ ਨਿਊਕਲੀਅਰ ਫੋਰਸਿਜ਼ (INF) ਸੰਧੀ ਤੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਸੀ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਾਰਨ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ।

💣 ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ 9M729 ਦੇ ਗੁਣ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰਾ

ਰੂਸ ਨੇ ਇਸ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹਥਿਆਰ ਨੂੰ ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹਮਲਾ ਵੀ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਂਡਰੀ ਸਿਬੀਹਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੂਸ ਨੇ ਅਗਸਤ 2025 ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਹੁਣ ਤੱਕ 23 ਵਾਰ ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ। 5 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਨੂੰ ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੇ 600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਲਾਪੀਵਕਾ ਪਿੰਡ ਨੂੰ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਬਣਾਇਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਵਾਲੀ ਥਾਂ ਤੋਂ 9M729 ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਵਾਲਾ ਮਲਬਾ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਸੀ।

ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਸ ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਯੂਕਰੇਨ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਵਧਾਉਣ ਅਤੇ ਯੂਰਪ ਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇਣ ਲਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬ੍ਰਾਇਨਸਕ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਹੋ ਕੇ ਸਵੀਡਨ, ਫਿਨਲੈਂਡ ਅਤੇ ਯੂਕੇ ਵਰਗੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੀ ਹੈ।

💥 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਦਾ ਕਾਰਨ

9M729 ਇੱਕ ਜ਼ਮੀਨ ਤੋਂ ਲਾਂਚ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ (GLCM) ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ NPO ਨੋਵੇਟਰ ਦੁਆਰਾ ਵਿਕਸਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇਹ ਮਿਜ਼ਾਈਲ INF ਸੰਧੀ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਦੀ ਰੇਂਜ 2,500 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਹੈ।

ਰੇਂਜ ਵਿਵਾਦ: ਰੂਸ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸਿਰਫ਼ 480 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੀ ਰੇਂਜ 'ਤੇ ਹੀ ਹਮਲਾ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯੂਕਰੇਨ ਵਿੱਚ ਇਸਦਾ 600 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਹਮਲਾ ਰੂਸ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਨੂੰ ਝੂਠਾ ਸਾਬਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸੰਧੀ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣਾ: 2017 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਰੂਸ 'ਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਗਾਇਆ ਸੀ। 2019 ਵਿੱਚ, ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਰੂਸ ਦੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀ ਘਾਤਕ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਸਬੂਤ ਹੋਣ ਦਾ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ INF ਸੰਧੀ ਤੋਂ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।

ਜੰਗੀ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਰੂਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਰਣਨੀਤਕ ਫਾਇਦਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਹਮਲੇ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਵਿਰੁੱਧ ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਟੋ ਅਤੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਤੋਂ ਡਰਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰ ਹੈ।

🚀 ਰੂਸੀ ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀਆਂ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ

ਰੂਸੀ 9M729 ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦੀਆਂ ਮੁੱਖ ਤਕਨੀਕੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹਨ:

ਲੰਬਾਈ ਅਤੇ ਵਿਆਸ: 6 ਤੋਂ 8 ਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਅਤੇ 0.514 ਮੀਟਰ ਵਿਆਸ ਵਾਲੀ ਹੈ।

ਇੰਜਣ: TRDD P-95-300 ਜਾਂ RDK-300 ਟਰਬੋਜੈੱਟ ਇੰਜਣ ਦੁਆਰਾ ਸੰਚਾਲਿਤ, ਜੋ ਰਾਡਾਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਉਡਾਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ: ਇਹ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸਿਰਫ਼ 50 ਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਤੱਕ ਉੱਡ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਸਨੂੰ ਰੋਕਣਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਗਾਈਡੈਂਸ ਸਿਸਟਮ: ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ INS (ਇਨਰਸ਼ੀਅਲ ਨੈਵੀਗੇਸ਼ਨ) ਗਾਈਡੈਂਸ ਸਿਸਟਮ, GPS/GLONASS, ਅਤੇ ਇੱਕ ਡਿਜੀਟਲ ਸੀਨ ਮੈਪਿੰਗ (DSMCM) ਸਿਸਟਮ ਹੈ।

ਹਥਿਆਰ: ਇਹ 500 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਰਵਾਇਤੀ ਜਾਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਲਾਂਚਿੰਗ: ਇਸ ਨੂੰ 9K720 ਇਸਕੰਦਰ TEL (ਟ੍ਰਾਂਸਪੋਰਟਰ ਇਰੈਕਟਰ ਲਾਂਚਰ) ਦੁਆਰਾ ਲਾਂਚ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚੋਂ ਚਾਰ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦਾਗੀਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪਿਛੋਕੜ: ਇਹ 9M728 (SSC-7) ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ ਹੈ ਅਤੇ ਰੂਸੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦੀ ਕਾਲੀਬਰ (3M-14) ਕਰੂਜ਼ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਜ਼ਮੀਨੀ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਸਬਸੋਨਿਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਹੈ।

ਇਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਦਾ ਵਿਕਾਸ 2016 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 2017 ਤੱਕ, ਰੂਸ ਨੇ ਲਗਭਗ 64 ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਸਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਵਾਦ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।