ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਕਿਰਤ ਨੀਤੀ ਦੇ ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ 'ਤੇ ਵਿਵਾਦ
ਕਿਰਤ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ: ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਸਮੇਤ ਯਜਨਵਲਕਯ ਸਮ੍ਰਿਤੀ, ਨਾਰਦ ਸਮ੍ਰਿਤੀ, ਸ਼ੁਕਰਾਣਿਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੇ 'ਰਾਜਧਰਮ' ਦੀ
ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਕਿਹਾ - 'ਇਹੀ ਆਰਐਸਐਸ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ'
ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲੇਬਰ ਨੀਤੀ 2025 ਦੇ ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਨ ਕਾਰਨ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਲਿਖਤਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਕਾਂਗਰਸ ਸਮੇਤ ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਜ਼ਿਕਰ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਇਤਰਾਜ਼ ਜਤਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਜਾਤੀ-ਭੇਦਭਾਵ ਵਾਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
📜 ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ
ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੀ ਕਿਰਤ ਦੀ ਸਮਝ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਇੱਕ ਪਵਿੱਤਰ ਅਤੇ ਨੈਤਿਕ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਸਦਭਾਵਨਾ ਬਣਾਈ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੰਦਰਭ ਵਿੱਚ, ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਨੁਕਤਿਆਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ:
ਕਿਰਤ ਦੀ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ: ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਸਮੇਤ ਯਜਨਵਲਕਯ ਸਮ੍ਰਿਤੀ, ਨਾਰਦ ਸਮ੍ਰਿਤੀ, ਸ਼ੁਕਰਾਣਿਤੀ ਅਤੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੇ 'ਰਾਜਧਰਮ' ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਰਾਹੀਂ ਕਿਰਤ ਨੂੰ ਪਰਿਭਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਉਜਰਤਾਂ ਅਤੇ ਨਿਆਂ: ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਜਰਤਾਂ ਕਿਵੇਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਿਵੇਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਨਿਆਂ: ਇਨ੍ਹਾਂ ਮੁੱਢਲੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਨੇ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਨਿਆਂ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਜ਼ਦੂਰ ਨੂੰ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਉਸਦੀ ਉਜਰਤ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨਾ ਨਿਆਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।
ਮਾਲਕ ਦਾ ਫਰਜ਼: ਸ਼ੁਕਰਾਣਿਤੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ, ਖਰੜੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਇੱਕ ਕਰਮਚਾਰੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਮਾਲਕ ਦਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ।
😠 ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਤਿੱਖਾ ਹਮਲਾ
ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਨੇ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਸਖ਼ਤ ਰੁਖ ਅਪਣਾਇਆ ਹੈ:
ਜੈਰਾਮ ਰਮੇਸ਼ ਦਾ ਇਤਰਾਜ਼: ਸੀਨੀਅਰ ਕਾਂਗਰਸੀ ਨੇਤਾ ਜੈਰਾਮ ਰਮੇਸ਼ ਨੇ ਇਸਨੂੰ "ਆਰਐਸਐਸ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪਿਆਰੀਆਂ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ" ਇੱਕ ਕਦਮ ਦੱਸਿਆ।
ਆਰਐਸਐਸ 'ਤੇ ਨਿਸ਼ਾਨਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਸੰਵਿਧਾਨ ਨੂੰ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਆਰਐਸਐਸ ਨੇ ਸੰਵਿਧਾਨ 'ਤੇ ਇਸ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਸ ਵਿੱਚ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦੇ ਆਦਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਨਹੀਂ ਲਈ ਗਈ ਸੀ।
ਮਤਲਬ: ਕਾਂਗਰਸੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇਣਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ਅਤੇ ਉਹ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਮਾਜ ਬਣਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵਿਵਾਦ ਹੁਣ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਤੇਜ਼ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ ਦਾ ਮੁੱਦਾ ਭਾਰਤੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਹਮੇਸ਼ਾ ਹੀ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਰਿਹਾ ਹੈ।