India Russia: ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਆਉਣਗੇ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ, ਜਾਣੋ ਕਿੰਨੀ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ਰੂਸ ਦੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ
ਅੱਜ ਦੀ ਨਹੀਂ ਸਾਲਾਂ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ ਸਾਂਝ
By : Annie Khokhar
Putin India Visit: ਰੂਸ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅੱਜ ਭਾਰਤ ਪਹੁੰਚਣ ਵਾਲੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭਾਰਤ ਫੇਰੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਸੁਰਖੀਆਂ ਬਟੋਰ ਰਹੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਦੋਵੇਂ ਏਸ਼ੀਆਈ ਮੁਲਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਅਸੀਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਇਸ ਦੇ ਬਾਰੇ ਹੀ ਦੱਸਣ ਜਾ ਰਹੇ ਹਾਂ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਸੱਚਮੁੱਚ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ; ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਗਜ਼ਾਂ 'ਤੇ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਹਰ ਵੱਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਕਟ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਸੱਚੀ ਦੋਸਤੀ ਸਾਬਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਮੁਲਕ ਚੰਗੇ ਮਾੜੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਚੱਟਾਨ ਬਣ ਕੇ ਖੜੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਧਮਕੀਆਂ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਡਰਾਵੇ ਦੀ ਪਰਵਾਹ ਕੀਤੇ ਬਿਨਾਂ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸੱਚੀ ਦੋਸਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖੀ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਅਮਰੀਕਾ ਦੀਆਂ ਅਣਗਿਣਤ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਬਰਕਰਾਰ ਹੈ।
ਦੋਵੇਂ ਮੁਲਕਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਅਟੁੱਟ ਰਿਸ਼ਤਾ
ਅਮਰੀਕੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਟਰੰਪ ਦੀਆਂ ਲਗਾਤਾਰ ਧਮਕੀਆਂ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੂਸ ਨਾਲ ਲਗਾਤਾਰ ਵਧਦੀ ਦੋਸਤੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕੀ ਦਬਾਅ ਹੇਠ ਆਪਣੇ ਸਦੀਆਂ ਪੁਰਾਣੇ ਦੋਸਤ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਰੂਸੀ ਤੇਲ ਦੀ ਖਰੀਦ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿਚਕਾਰ ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਸਾਂਝੇਦਾਰੀ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਵਿੱਚ ਪੈ ਰਹੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਰੂਸੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਅੱਜ ਸਾਰੀਆਂ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਤੋਂ ਪਾਰ ਹੋਕੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪੂਰਾ ਦੇਸ਼ ਪੁਤਿਨ ਦੇ ਆਉਣ ਦੀ ਬੇਸਬਰੀ ਨਾਲ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਨਵੀਂ ਨਹੀਂ, ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣੀ...
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਿਚਕਾਰ ਦੋਸਤੀ ਨਵੀਂ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਦਹਾਕਿਆਂ ਪੁਰਾਣੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੂਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਜ਼ਾਦੀ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਤੋਂ ਹੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਤੋਂ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਰੂਸ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸ਼ਾਂਤੀ, ਦੋਸਤੀ ਅਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਦੇ ਸਮਝੋਤੇ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ ਅਤੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੀਆਂ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਫੈਸਲਾਕੁੰਨ ਜਿੱਤ ਮਿਲੀ। ਸ਼ੀਤ ਯੁੱਧ (Cold War) ਦੌਰਾਨ, ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਸਮਰਥਕ ਸੀ, ਜੋ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਦਬਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ।
ਯੇ ਦੋਸਤੀ ਹਮ ਨਹੀਂ ਤੋੜੇਂਗੇ....
ਰੂਸ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਰਗੇ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ (UNSC) ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੱਕ ਵਿੱਚ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਆਪਣੀ ਵੀਟੋ ਪਾਵਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਰੂਸ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੱਖਿਆ ਭਾਈਵਾਲ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਉਪਕਰਣ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੁਖੋਈ Su-30, S-400 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਸਿਸਟਮ, ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮੋਸ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ) ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰੂਸ ਨੇ ਕੁਡਨਕੁਲਮ ਪਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟ ਬਣਾ ਕੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੁਲਾੜ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਰੀਆਭੱਟ ਉਪਗ੍ਰਹਿ) ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਈਵਾਲੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਤੰਤਰ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮੁੱਖ ਥੰਮ੍ਹ ਹੈ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤੀਜੀ ਧਿਰ ਦੇ ਦਬਾਅ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਰਹੀ ਹੈ।
ਰੂਸ ਨੇ ਕਦੋਂ-ਕਦੋਂ ਕੀਤਾ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ?
ਭਾਰਤ ਦਾ ਰੂਸ ਨਾਲ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸਿਰਫ਼ ਵਪਾਰਕ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਤੇਲ ਵਪਾਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਅਪ੍ਰੈਲ 1947 ਵਿੱਚ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕੂਟਨੀਤਕ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਿਤ ਹੋਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਬਹੁਤ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਬੰਧ ਬਣਾਏ ਹੋਏ ਹਨ। ਚਾਹੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ 1965 ਦੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਨੇ ਵਿਚੋਲਗੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਜਾਂ ਰੂਸ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ 1966 ਦੇ ਤਾਸ਼ਕੰਦ ਸੰਮੇਲਨ ਦੌਰਾਨ, ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸੰਧੀ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ।
ਰੂਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ 1971 ਦੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ। 1971 ਵਿੱਚ, ਰੂਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੇ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਜਹਾਜ਼ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ, ਰੂਸ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਰਮਾਣੂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਬੇੜਾ ਭਾਰਤ ਭੇਜਿਆ। ਇਸ ਬੇੜੇ ਵਿੱਚ ਕਾਫ਼ੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪਰਮਾਣੂ ਜਹਾਜ਼ ਅਤੇ ਪਣਡੁੱਬੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਰੂਸ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਕਾਰਨ ਹੀ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਪਿੱਛੇ ਹਟਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ, ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬੰਗਾਲ ਦੀ ਖਾੜੀ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਗਿਆ।
ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਤੋੜ ਸਕਦਾ ਭਾਰਤ-ਰੂਸ ਦੀ ਦੋਸਤੀ
ਰੂਸ-ਯੂਕਰੇਨ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵੀ, ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੂਸ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਬੰਧ ਪਹਿਲਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਬਣਾਏ ਰੱਖੇ ਹਨ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਵਲਾਦੀਮੀਰ ਪੁਤਿਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਪੁਤਿਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਦਾ ਦੁਨੀਆ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੋਵੇ, ਇਹ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕੀਤਾ।
ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ ਨੇ 1974 ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪ੍ਰੀਖਣ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ, ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਉਲਟ, ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਸਹਿਯੋਗ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੂਸ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਪਲਾਇਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿਰਫ਼ ਅੱਜ ਹੀ ਨਹੀਂ, 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਵੀ, ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਲਗਭਗ 70 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹਥਿਆਰ, ਆਪਣੇ ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ 80 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਲ ਸੈਨਾ ਦਾ 85 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਭਾਰਤ ਅੱਜ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰਤਾ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਦੋਸਤੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਹੈ; ਇਹ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦ ਰਹੇਗੀ।
