Afghanistan: ਪਾਣੀ ਦੀ ਇੱਕ ਇੱਕ ਬੂੰਦ ਲਈ ਤਰਸੇਗਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਫਗ਼ਾਨਿਸਤਾਨ ਨੇ ਖਿੱਚ ਲਈ ਤਿਆਰੀ
ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ ਤੇ ਬੰਨ ਬਣਾਇਆ ਅਫ਼ਗ਼ਾਨ
By : Annie Khokhar
Afghanistan Pakistan Tension: ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਅਫਗਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੱਲ ਵਹਿ ਰਹੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸੁਪਰੀਮ ਲੀਡਰ ਮੌਲਾਨਾ ਹਿਬਾਤੁੱਲਾ ਅਖੁਨਜ਼ਾਦਾ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ 'ਤੇ ਜਲਦੀ ਤੋਂ ਜਲਦੀ ਇੱਕ ਡੈਮ ਬਣਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਲੜਾਈ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੈਂਕੜੇ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੇ ਸੂਚਨਾ ਮੰਤਰਾਲੇ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਲਈ ਠੇਕੇ ਸਿਰਫ਼ ਘਰੇਲੂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਜਾਣ।
ਕਿੰਨੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ?
ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ ਲਗਭਗ 480 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਕੁਸ਼ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਸੂਬੇ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਕਾਬੁਲ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ। ਕਾਬੁਲ ਨਦੀ, ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਵਗਦੀ ਹੈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਸਿੰਚਾਈ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੁਨਾਰ ਨਦੀ ਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਘੱਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸਦਾ ਅਸਰ ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ 'ਤੇ ਪਵੇਗਾ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਪਾਈ ਨੱਥ
ਭਾਰਤ ਨੇ ਅਪ੍ਰੈਲ 2025 ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਰੁੱਧ ਸਿੰਧ ਜਲ ਸੰਧੀ ਨੂੰ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਅੱਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਨੇ ਵੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਕੋਈ ਰਸਮੀ ਪਾਣੀ-ਵੰਡ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਹਿਯੋਗ
ਅਫਗਾਨ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਮ. ਅਮੀਰ ਖਾਨ ਮੁਤੱਕੀ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਐਸ. ਜੈਸ਼ੰਕਰ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਕੀਤੀ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪਣ-ਬਿਜਲੀ ਅਤੇ ਡੈਮ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋਏ। ਅਫਗਾਨ-ਭਾਰਤ ਦੋਸਤੀ (ਸਲਮਾ ਡੈਮ), ਜੋ ਕਿ 2016 ਵਿੱਚ 300 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੀ ਭਾਰਤੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, 42 ਮੈਗਾਵਾਟ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ 75,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਰਕਬੇ ਨੂੰ ਸਿੰਜਦਾ ਹੈ। ਕਾਬੁਲ ਨਦੀ ਦੀ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀ, ਮੈਦਾਨ ਨਦੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਸ਼ਾਹਤੂਤ ਡੈਮ, 2021 ਵਿੱਚ 250 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਨਾਲ ਪੂਰਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਇਹ 20 ਲੱਖ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੀਣ ਵਾਲਾ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ 4,000 ਹੈਕਟੇਅਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਸਿੰਚਾਈ ਕਰੇਗਾ।
ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼, ਪਰ ਤਣਾਅ ਵਧੇਗਾ
ਇਹ ਤਾਲਿਬਾਨ ਪਹਿਲਕਦਮੀ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਭੂਸੱਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ 'ਤੇ ਦਬਾਅ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਾਣੀ ਸੰਕਟ, ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦੇ ਚੁੱਕਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਕਦਮ ਦੇ ਖੇਤਰੀ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ-ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਗੰਭੀਰ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵੀ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਖੇਤਰੀ ਪਾਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਣਾਅ ਹੋਰ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ।
