ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਦੇ ਵਿਆਸਜੀ ਬੇਸਮੈਂਟ 'ਚ ਮਿਲੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੂਰਤੀਆਂ

ਵਾਰਾਣਸੀ: ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਾਰਾਣਸੀ ਵਿੱਚ ਦੱਖਣ ਦਿਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਵਿਆਸਜੀ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਜੱਜ ਡਾਕਟਰ ਅਜੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਿਸ਼ਵੇਸ਼ ਦੇ 31 ਜਨਵਰੀ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਪੂਜਾ ਅਰਚਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ 4 ਦਸੰਬਰ 1993 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਪਰ, ਮੁਲਾਇਮ ਸਿੰਘ ਯਾਦਵ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਥੇ ਪੂਜਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਬੇਸਮੈਂਟ ਨੂੰ ਸੀਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੀ ਮਲਕੀਅਤ ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅੰਜੁਮਨ ਇੰਤੇਜਾਮੀਆ ਮਸਜਿਦ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਏਐਸਆਈ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਵਿਆਸਜੀ ਬੇਸਮੈਂਟ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ। ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇੱਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੂਰਤੀਆਂ ਪਾਈਆਂ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕੁਝ ਅਜਿਹੇ ਸਬੂਤ ਮਿਲੇ ਹਨ ਜੋ ਇਹ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇੱਥੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਪੂਜਾ ਹੁੰਦੀ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਸਰਵੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਲੀ ਸੀ।

ਗਿਆਨਵਾਪੀ ਏਐਸਆਈ ਦੇ ਸਰਵੇਖਣ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਵਿਆਸਜੀ ਦੇ ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇਵਤਾ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀਆਂ ਵਾਲੇ ਪੱਥਰ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਾਸਕਾਂ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖਾਂ ਵਾਲੇ ਸਿੱਕੇ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਏਐਸਆਈ ਦੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਵਿਆਸ ਜੀ ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 259 ਸਮੱਗਰੀ ਮਿਲੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਗਵਾਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ, ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 259 ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 115 ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਅਤੇ 95 ਦੱਖਣੀ ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿਆਸਜੀ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਿੱਚ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ।

259 ਵਿੱਚੋਂ 55 ਦੇਵਤੇ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ 55 ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵਿਚੋਂ 25 ਵਿਆਸ ਜੀ ਦੇ ਤਹਿਖਾਨੇ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿਚ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ।

ਵਿਆਸ ਜੀ ਦੇ ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਸ਼ਿਵਲਿੰਗ, ਦੋ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਇੱਕ ਮਕਰ, ਇੱਕ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਦੋ ਭਗਵਾਨ ਗਣੇਸ਼, ਦੋ ਹਨੂੰਮਾਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਇੱਕ ਦੁਆਰਪਾਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸਕ ਮੂਰਤੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਦੋ ਟੈਰਾਕੋਟਾ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕੋ ਤਹਿਖਾਨੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੇਵਤੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਮਨੁੱਖੀ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਸੰਯੁਕਤ ਮੂਰਤੀ ਮਿਲੀ। ਉਥੋਂ 65 ਤਾਂਬੇ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਵਿਆਸਜੀ ਬੇਸਮੈਂਟ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਸਮੱਗਰੀਆਂ ਵੀ ਮਿਲੀਆਂ ਹਨ। ਪੂਰੇ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਕੁੱਲ 113 ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚੋਂ 66 ਧਾਤ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿਆਸਜੀ ਦੇ ਬੇਸਮੈਂਟ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੀਆਂ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਲੋਹਾ ਅਤੇ 65 ਤਾਂਬੇ ਦੇ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।