Punjab : ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ 'ਚ ਮਿਲਿਆ Tantalum ਦਾ ਖਜ਼ਾਨਾ, ਜਾਣੋ ਖਾਸੀਅਤ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ : IIT ਯਾਨੀ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਦੱਸਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਸਥਾ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੀ ਰੇਤ 'ਚੋਂ ਟੈਂਟਾਲਮ ਨਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਹੀ ਦੁਰਲੱਭ ਧਾਤੂ ਮਿਲੀ ਹੈ। ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਹਨ ਕਿ ਇਸ ਖੋਜ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਫੜ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੀ ਖੋਜ 221 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਸਵੀਡਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।

ਟੈਂਟਲਮ ਕੀ ਹੈ?
ਟੈਂਟਲਮ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਦੁਰਲੱਭ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਜ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜੰਗਾਲ ਰੋਧਕ ਧਾਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਸਲੇਟੀ ਰੰਗ ਦਾ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਖ਼ਤ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਟੈਂਟਲਮ ਸ਼ੁੱਧ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਕਾਫੀ ਲਚਕੀਲਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇੰਨਾ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਤਾਰ ਜਾਂ ਧਾਗੇ ਵਾਂਗ ਖਿੱਚਿਆ, ਪਤਲਾ ਅਤੇ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪਿਘਲਣ ਦਾ ਬਿੰਦੂ ਵੀ ਬਹੁਤ ਉੱਚਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਸਿਰਫ ਟੰਗਸਟਨ ਅਤੇ ਰੇਨੀਅਮ ਹੀ ਟੈਂਟਲਮ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਹਨ।

ਇਹ ਕਿੱਥੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ

ਟੈਂਟਲਮ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਟੈਂਟਲਮ ਤੋਂ ਬਣੇ ਕੈਪਸੀਟਰ ਛੋਟੇ ਆਕਾਰ ਵਿਚ ਵੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਬਿਜਲੀ ਸਟੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਰਟਫ਼ੋਨ, ਲੈਪਟਾਪ ਅਤੇ ਡਿਜੀਟਲ ਕੈਮਰੇ ਵਰਗੇ ਯੰਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤਣ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਧਾਤ ਦਾ ਨਾਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯੂਨਾਨੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਦੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨਾਮ ਟੈਂਟਲਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।

ਇਸ ਦੇ ਪਿਘਲਣ ਵਾਲੇ ਬਿੰਦੂ ਉੱਚ ਹੋਣ ਕਾਰਨ, ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਪਲੈਟੀਨਮ ਦੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਖਾਸ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਲੈਟੀਨਮ ਟੈਂਟਲਮ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਮਹਿੰਗਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਸਾਇਣਕ ਪਲਾਂਟਾਂ, ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਊਰਜਾ ਪਲਾਂਟਾਂ, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ਾਈਲਾਂ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਸਵੀਡਿਸ਼ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਐਂਡਰਸ ਗੁਸਤਾਫ ਏਕਨਬਰਗ ਨੇ ਸਾਲ 1802 ਵਿੱਚ ਟੈਂਟਲਮ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਏਕਨਬਰਗ ਨੇ ਸਿਰਫ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਨਾਈਓਬੀਅਮ ਲੱਭਿਆ ਸੀ। ਇੰਡੀਅਨ ਐਕਸਪ੍ਰੈਸ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕੀ ਊਰਜਾ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, 'ਇਹ ਮਸਲਾ ਸਾਲ 1866 ਵਿੱਚ ਹੱਲ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਸਵਿਸ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨੀ ਜੀਨ ਚਾਰਲਸ ਗੈਲਿਸਾਰਡ ਡੀ ਮੈਰੀਗਨੈਕ ਨੇ ਸਾਬਤ ਕੀਤਾ ਸੀ ਕਿ ਟੈਂਟਲਮ ਅਤੇ ਨਾਈਓਬੀਅਮ ਦੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਤਾਂ ਹਨ।'