Shaheed Udham Singh: ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਹਾੜੇ ਮੌਕੇ ਜੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ 'ਚ ਜਸ਼ਨ, ਯਾਦ 'ਚ ਰੱਖੀ ਇਸ ਚੀਜ਼ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀਤਾ ਭਾਵੁਕ
ਕਰਵਾਇਆ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਭੋਗ
By : Annie Khokhar
Shaheed Udham Singh Birth Anniversary: ਸ਼ਹੀਦ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇਨਕਲਾਬ ਦੀ ਬਲਦੀ ਲਾਟ ਸੀ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਹੁਨਰਮੰਦ ਕਾਰੀਗਰ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ੀ ਆਰਕੀਟੈਕਟ ਵੀ ਸੀ। 26 ਦਸੰਬਰ, 1899 ਨੂੰ ਜਨਮੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਜੱਦੀ ਸ਼ਹਿਰ ਸੁਨਾਮ ਵਿੱਚ , ਅੱਜ ਦੇ ਦਿਨ ਮੌਕੇ ਜਸ਼ਨ ਦਾ ਮਾਹੌਲ ਹੈ। ਜਦਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜੱਦੀ ਘਰ ਨੂੰ ਦੁਲਹਨ ਵਾਂਗ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ ਦਾ ਪਾਠ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਸਭ ਭਾਵੁਕ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਹ ਯਾਦਗਾਰ "ਬਗਦਾਦੀ ਝੰਡਾ" ਹੈ।
1919 ਵਿੱਚ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਇਹ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕਢਾਈ ਦਾ ਟੁਕੜਾ ਉਸਦੀ ਬਹੁਪੱਖੀ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਕਲਾਕ੍ਰਿਤੀ ਆਪਣੇ ਨੇੜਲੇ ਮਿੱਤਰ ਜੀਵਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਭੇਟ ਕੀਤੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸਨੂੰ ਯਾਦਗਾਰ ਲਈ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਕੱਪੜੇ 'ਤੇ ਰੇਸ਼ਮ ਦੇ ਧਾਗਿਆਂ ਨਾਲ ਕਢਾਈ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਇਹ ਝੰਡਾ ਯੋਧੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੁਪੇ ਨਾਜ਼ੁਕ ਅਤੇ ਨਿਪੁੰਨ ਕਲਾਕਾਰ ਨੂੰ ਊਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਦੋ ਵਾਰ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਦੀ 'ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ'
ਇਤਿਹਾਸਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਅਤੇ ਅਨੀਤਾ ਆਨੰਦ ਦੀ ਕਿਤਾਬ, "ਦਿ ਪੇਸ਼ੈਂਟ ਅਸੈਸਿਨ," ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸ਼ਾਸਨ ਵਿਰੁੱਧ ਨਫ਼ਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਚੰਗਿਆੜੀ ਇਰਾਕ ਦੀ ਭਿਆਨਕ ਗਰਮੀ ਵਿੱਚ ਭੜਕੀ ਸੀ। ਉਹ ਦੋ ਵਾਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਹੋਏ। ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ (1917-18), ਉਹ 32ਵੇਂ ਸਿੱਖ ਪਾਇਨੀਅਰਾਂ ਨਾਲ ਬਸਰਾ (ਇਰਾਕ) ਗਿਆ, ਪਰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫਸਰਾਂ ਦੇ ਜ਼ੁਲਮ ਕਾਰਨ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਵਾਪਸ ਆ ਗਿਆ। ਦੂਜੀ ਵਾਰ (1918), ਉਹ ਦੁਬਾਰਾ ਭਰਤੀ ਹੋਏ ਅਤੇ ਬਗਦਾਦ ਚਲੇ ਹੋਏ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤਰਖਾਣ ਅਤੇ ਫੌਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ "ਆਲਰਾਉਂਡਰ" ਬਣਨ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਫ਼ਰ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ।
ਵਰਕਸ਼ਾਪ ਸਿਖਲਾਈ ਬਣੀ ਓ'ਡਵਾਇਰ ਦਾ "ਡੈਥ ਵਾਰੰਟ"
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਸੇਵਾ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਮੌਕੇ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ। ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਇੰਜਣ ਦੀ ਮੁਰੰਮਤ ਅਤੇ ਧਾਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਸਿੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਉਹ ਇੱਕ ਹੁਨਰਮੰਦ ਕਾਰੀਗਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਹ ਹੁਨਰ 1940 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਦੇ ਕੈਕਸਟਨ ਹਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਹਥਿਆਰ ਬਣ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਬਾਰੀਕੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਮੋਟੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਪੰਨੇ ਕੱਟ ਕੇ ਆਪਣੇ ਰਿਵਾਲਵਰ ਲਈ ਇੱਕ ਮੋਰੀ ਬਣਾਈ, ਉਹ ਉਸੇ "ਬਗਦਾਦੀ ਵਰਕਸ਼ਾਪ" ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਸੀ। ਉਸੇ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਛੁਪੀ ਮੌਤ ਨੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਮਾਈਕਲ ਓ'ਡਵਾਇਰ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਤੋਂ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਦਹਿਲੀਜ਼ ਤੱਕ ਦਾ ਸਫ਼ਰ
ਜਦੋਂ ਊਧਮ ਸਿੰਘ 1919 ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਵਾਪਸ ਆਏ, ਤਾਂ ਉਹ ਕੋਈ ਸਧਾਰਨ ਨੌਜਵਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਹ ਇੱਕ ਤਜਰਬੇਕਾਰ ਟੈਕਨੀਸ਼ੀਅਨ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਦੀਆਂ ਪੇਚੀਦਗੀਆਂ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਦੇਖਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ, 13 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1919 ਨੂੰ ਜਲ੍ਹਿਆਂਵਾਲਾ ਬਾਗ ਦੇ ਕਤਲੇਆਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਕੁੜੱਤਣ ਨੂੰ "ਪਵਿੱਤਰ ਸਹੁੰ" ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਸਬਰ ਦੇ 21 ਸਾਲ: "ਬਗਦਾਦੀ ਹੁਨਰ" ਬਣਿਆ ਢਾਲ
ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਬਗਦਾਦ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਹੁਨਰਾਂ 'ਤੇ ਭਰੋਸਾ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 21 ਸਾਲ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਲੰਡਨ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਮਕੈਨਿਕ, ਇੱਕ ਤਰਖਾਣ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਈਨਬੋਰਡ ਪੇਂਟਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪੇਸ਼ ਆ ਕੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਿਆ। ਉਸਦਾ ਸਬਰ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਹੁਨਰ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਢਾਲ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਸੁਨਾਮ ਦੀਆਂ ਗਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਗੂੰਜਦਾ ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਹਰ ਭਾਰਤੀ ਨੂੰ ਮਾਣ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।
