Adulterated Food: ਮਿਲਾਵਟੀ ਖਾਣੇ ਨੇ ਵਧਾਈ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਦੀ ਚਿੰਤਾ
ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ 'ਚ 18 ਫ਼ੀਸਦੀ ਸੈਂਪਲ ਹੋਏ ਫੇਲ੍ਹ
By : Annie Khokhar
Punjab News: ਖਾਣਾ-ਪੀਣਾ ਸਾਡੀ ਸਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਇੱਕ ਮੁੱਢਲੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ। ਇਨਸਾਨ ਪੈਸੇ ਕਮਾਉਂਦਾ ਹੈ ਦੋ ਵਕਤ ਦੀ ਚੰਗੀ ਰੋਟੀ ਖਾਣ ਲਈ ਤੇ ਜੇ ਇਹੀ ਰੋਟੀ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਕਰਨ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਬਣੇ ਤਾਂ ਫਿਰ ਦੁੱਖ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਅੰਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੰਜਾਬ 'ਚ 18 ਫ਼ੀਸਦੀ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰ ਲਈ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਣ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇੱਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਭਰੋਸੇਮੰਦ ਬ੍ਰਾਂਡਾਂ ਤੋਂ ਦੁੱਧ, ਦੇਸੀ ਘਿਓ, ਮਠਿਆਈਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਰੀਦਣਾ ਜਾਂ ਖਾਣ ਦੀਆਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਕਰਨਾ।
ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਸਟੈਂਡਰਡ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (FSSAI) ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, 2021-22 ਤੋਂ 2024-25 ਤੱਕ ਦੇ ਚਾਰ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 18 ਫ਼ੀਸਦੀ ਭੋਜਨ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਪਾਏ ਗਏ। ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ 22,616 ਨਮੂਨੇ ਲਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 4070 ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਪਾਈ ਗਈ। ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਸਾਲ 2023-24 ਵਿੱਚ, 15 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਭੋਜਨ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਲ 2024-25 ਵਿੱਚ, 22 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਪਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਚਲਾ ਕੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਅੰਕੜੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ।
ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਵਿੱਚ ਖਤਰਨਾਕ ਰਸਾਇਣ ਮਿਲਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹਨ। ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਪਨੀਰ ਦੇ 43 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਪਾਏ ਗਏ ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 7.09 ਨਮੂਨਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿਹਤ ਲਈ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਐਲਾਨਿਆ ਗਿਆ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਦੇ 15.78 ਨਮੂਨੇ ਵੀ ਫੇਲ੍ਹ ਪਾਏ ਗਏ ਜਦੋਂ ਕਿ 9.83 ਨਮੂਨੇ ਅਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪਾਏ ਗਏ। ਜਾਂਚ ਵਿੱਚ ਮਸਾਲਿਆਂ ਦੇ ਨਮੂਨੇ ਵੀ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਅਤੇ ਇਹ ਗੱਲ ਸਾਹਮਣੇ ਆਈ ਹੈ ਕਿ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਕਾਰਬਾਈਡ ਰਸਾਇਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।
ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਕਾਰਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਦਸਤ, ਐਲਰਜੀ, ਮਤਲੀ ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਿਗਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਵਟੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸੀਸਾ ਅਤੇ ਆਰਸੈਨਿਕ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਰਸਾਇਣ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰਸਾਇਣ ਗੁਰਦਿਆਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਦਿਲ ਅਤੇ ਹੋਰ ਅੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਕਾਰ ਅਤੇ ਅਸਫਲਤਾ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਆਨ ਵ੍ਹੀਲਜ਼ 'ਤੇ ਨਿਯਮਤ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਟੈਸਟਿੰਗ ਵੈਨਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁੱਧ, ਪਨੀਰ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਹੈ। ਲੋਕ ਖੁਦ ਵੀ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਵਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, FSSAI ਖੇਤਰੀ ਦਫ਼ਤਰਾਂ ਅਤੇ ਰਾਜ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਰਾਹੀਂ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦੀਆਂ ਵਸਤਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਵਟ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਉਣ ਲਈ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭੋਜਨ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ, ਨਿਰੀਖਣ ਅਤੇ ਨਮੂਨੇ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਅਥਾਰਟੀ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਐਂਡ ਸਟੈਂਡਰਡ ਐਕਟ ਤਹਿਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜੁਰਮਾਨੇ ਲਗਾਉਣਾ ਅਤੇ ਲਾਇਸੈਂਸ ਰੱਦ ਕਰਨਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।
ਹਰਿਆਣਾ ਤੋਂ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਨਕਲੀ ਪਨੀਰ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਫੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਵਿਭਾਗ ਦੀ ਫੂਡ ਸੇਫਟੀ ਟੀਮ ਨੇ ਇਸ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਵਿੱਚ 1378 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਨਕਲੀ ਪਨੀਰ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਮਹੀਨੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ 1640 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਫੜਿਆ ਸੀ। ਦੋਵੇਂ ਵਾਰ ਨਕਲੀ ਪਨੀਰ ਰਾਜਪੁਰਾ ਤੋਂ ਫੜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। 1378 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਪਨੀਰ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਖੇਪ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ 1640 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਦੂਜੀ ਖੇਪ ਜਲੰਧਰ ਨੂੰ ਸਪਲਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਸੀ। ਫੂਡ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਫਸਰ ਈਸ਼ਾਨ ਬਾਂਸਲ ਅਤੇ ਤਰੁਣ ਬਾਂਸਲ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਸੀ ਕਿ ਨਮੂਨਿਆਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਰਿਪੋਰਟ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਪਨੀਰ ਨਕਲੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਸੇਵਨ ਮਨੁੱਖੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਸਹਾਇਕ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਰਾਜਿੰਦਰਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ 25 ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ 25 ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ 258 ਨਮੂਨੇ ਲਏ ਗਏ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 38 ਨਮੂਨੇ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋਏ ਅਤੇ 220 ਸਹੀ ਪਾਏ ਗਏ। ਕੁਝ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਏਡੀਸੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ 8 ਕੇਸ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ, ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਵਿਭਾਗ ਨੇ 25 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਗਿਲਵਾਲੀ ਵਿੱਚ ਜੀਕੇ ਫੂਡ ਟ੍ਰੇਡਿੰਗ ਕੰਪਨੀ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਰਵਾਈ ਕਰਦੇ ਹੋਏ 368 ਕਿਲੋ ਨਕਲੀ ਘਿਓ, 330 ਕਿਲੋ ਰਿਫਾਇੰਡ ਅਤੇ ਵਨਸਪਤੀ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਕਲੀ ਦੇਸੀ ਘਿਓ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਵਿਭਾਗ ਨੇ 7 ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1 ਕੁਇੰਟਲ ਘਟੀਆ ਪਨੀਰ ਅਤੇ 1 ਕੁਇੰਟਲ ਸੜੇ ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖੁਦ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਏਡੀਸੀ ਅਤੇ ਸੀਜੇਐਮ ਅਦਾਲਤ ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਕਾਨਾਂ ਅਤੇ ਅਦਾਰਿਆਂ 'ਤੇ 5 ਲੱਖ 35000 ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ।
