Indian Railway: ਭਾਰਤੀ ਰੇਲ ਨੇ ਰਚਿਆ ਇਤਿਹਾਸ, ਉਹ ਕਰ ਦਿਖਾਇਆ, ਜੋ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਰੂਸ ਤੇ ਚੀਨ ਵੀ ਨਾ ਕਰ ਸਕੇ
ਜਾਣੋ ਕੀ ਹੈ ਇਹ ਨਵਾਂ ਰਿਕਾਰਡ
By : Annie Khokhar
Indian Railways Creates History: ਦੇਸ਼ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਮੀਲ ਪੱਥਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਰੇਲ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬ੍ਰੌਡਗੇਜ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦੇ 99.2% ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਬਿਜਲੀ 'ਤੇ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਹੁਣ ਡੀਜ਼ਲ ਦੀ ਬਜਾਏ ਬਿਜਲੀ 'ਤੇ ਚੱਲਣਗੀਆਂ। ਇਹ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਕਨੀਕੀ ਸਫਲਤਾ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇਹ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਵੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲਾਭ ਪਹੁੰਚਾਏਗੀ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਦੀ ਬਚਤ ਕਰੇਗੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਨੇ ਹੁਣ ਇਸ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟੇਨ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਅਜੇ ਵੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤ 100% ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਧੁਨਿਕ ਅਤੇ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਰੇਲ ਮੰਤਰਾਲੇ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ 39% ਰੇਲਵੇ ਨੈੱਟਵਰਕ, ਰੂਸ ਵਿੱਚ 52% ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 82% ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਲਗਭਗ 100% ਟੀਚੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਤਬਦੀਲੀ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ ਤੇਜ਼ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨਾਲ ਹੋਈ ਹੈ। 2014 ਅਤੇ 2025 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, 46,900 ਰੂਟ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨਾਂ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 60 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕੁੱਲ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਦੁੱਗਣੇ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੈ।
14 ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨਾਂ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ
ਅੱਜ, ਦੇਸ਼ ਦੇ 14 ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬਿਜਲੀ 'ਤੇ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰੀ, ਪੂਰਬੀ, ਉੱਤਰੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਰੇਲਵੇ ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਜ਼ੋਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, 25 ਰਾਜਾਂ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਆਪਣੇ ਬ੍ਰੌਡਗੇਜ ਨੈੱਟਵਰਕਾਂ ਦਾ 100% ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਪੂਰਾ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ। ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ, ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੇਘਾਲਿਆ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ, ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਅਤੇ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਵਿੱਚ, ਪੂਰੇ ਨੈੱਟਵਰਕ ਦਾ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਸਾਮ 92% ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਅੰਤਿਮ ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਲਾਭ
ਇਸ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਲਾਭ ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਹੋਵੇਗਾ। ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੇਲ ਆਵਾਜਾਈ ਸੜਕੀ ਆਵਾਜਾਈ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 89% ਘੱਟ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੜਕ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਤੀ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਇੱਕ ਟਨ ਮਾਲ ਦੀ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ 101 ਗ੍ਰਾਮ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਰੇਲ ਨਿਕਾਸ ਸਿਰਫ 11.5 ਗ੍ਰਾਮ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਹਰੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਹੁਣ ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ 2,626 ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ 898 ਮੈਗਾਵਾਟ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ ਵੀ ਚਾਲੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਦਾ ਟੀਚਾ 2030 ਤੱਕ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੂੰ ਸ਼ੁੱਧ-ਜ਼ੀਰੋ ਕਾਰਬਨ ਨਿਕਾਸੀ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਬਣਾਉਣਾ ਹੈ।
