ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਸਿਆਸੀ ਲੋਕ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਝੂਠੇ ਵਾਅਦੇ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹਨ ?

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਝੂਠੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ

(ਬਿਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ)

ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵੱਡੇ ਵਾਅਦੇ ਕਰਨਾ ਆਮ ਗੱਲ ਹੈ। ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਪੱਕਾ ਕਰਨ ਲਈ ਆਕਾਸ਼-ਪਾਤਾਲ ਦੇ ਵਾਅਦੇ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਬਹੁਤੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ। ਇਸ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਚਾਰਸ਼ੀਲ ਚਰਚਾ ਕਰਨੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

1. ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਦੀ ਲਾਲਸਾ

ਸਿਆਸੀ ਦਲਾਂ ਦੀ ਮੁੱਖ ਲਾਲਸਾ ਸੱਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡ ਕੇ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਰਾਹੀਂ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੋਣਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕਈ ਵਾਰ ਨੌਕਰੀਆਂ, ਮੁਫ਼ਤ ਸਿੱਖਿਆ, ਆਵਾਸ ਯੋਜਨਾਵਾਂ, ਬਿਜਲੀ-ਪਾਣੀ ਮੁਫ਼ਤ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਲੋਕ-ਲੁਭਾਉਣੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

2. ਸਿਆਸੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਅਤੇ ਅਕੁਸ਼ਲ ਪ੍ਰਬੰਧਨ

ਬਹੁਤੀਆਂ ਵਾਰ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਹਕੀਕਤਾਂ ਨੂੰ ਦੇਖਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਮਿਰਾਜ਼ (ਭਰਮ) ਰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵਿਤੀ ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਅਤੇ ਨੀਤੀਆਂ ਦੀ ਅਣਗਹਿਲੀ ਕਾਰਨ, ਵਾਅਦੇ ਅਮਲ 'ਚ ਨਹੀਂ ਲਿਆਉਂਦੇ।

3. ਵੋਟਰਾਂ ਦੀ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਘਾਟ

ਕਈ ਵਾਰ ਲੋਕ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪੱਖਪਾਤ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਲੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਅਸਲ ਮੁੱਦਿਆਂ ਤੋਂ ਹਟ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸੋਚਣ ਅਤੇ ਸਮਝਣ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਉਹ ਝੂਠੇ ਵਾਅਦਿਆਂ 'ਚ ਫਸ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੋਕ ਆਸ ਤੇ ਭਰੋਸੇ ਨਾਲ ਆਪਣੀ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨੂੰ ਵੋਟ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਜਦੋਂ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਧੋਖਾ ਮਹਿਸੂਸ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

4. ਰਾਜਨੀਤੀਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਅਤੇ ਮੀਡੀਆ ਦਾ ਭੂਮਿਕਾ

ਅੱਜ ਦੀ ਮੀਡੀਆ ਚੋਣ ਮੁਹਿੰਮ ਵਿੱਚ ਇਕ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਉਣ ਅਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਪ੍ਰਚਾਰ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ, ਇੱਕ ਝੂਠੀ ਤਸਵੀਰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਆਮ ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਇਹ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਹਕੀਕਤ ਕੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮੂਲ ਸੱਚਾਈ ਕੀ ਹੈ।

5. ਵੋਟ ਬੈਂਕ ਰਾਜਨੀਤੀ

ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਸਮੂਹਾਂ ਨੂੰ ਲੁਭਾਉਣ ਲਈ ਖ਼ਾਸ ਵਾਅਦੇ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਕਰਜ਼ਾ ਮਾਫ਼ੀ, ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਲਈ ਮੁਫ਼ਤ ਨੌਕਰੀਆਂ, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਆਰਥਿਕ ਮਦਦ। ਇਹ ਵਾਅਦੇ ਸਮਾਜਕ-ਆਰਥਿਕ ਹਾਲਾਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਨਾ ਹੋ ਕੇ, ਕੇਵਲ ਵੋਟ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਲੋਕ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ?

ਸਚੇਤ ਹੋਣਾ:

ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਦੇ ਅਤੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਦੇਖਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਵਾਅਦੇ ਕਿਸ ਹੱਦ ਤਕ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਹਨ।

ਅਸਲ ਮੁੱਦਿਆਂ 'ਤੇ ਧਿਆਨ:

ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਮੁਲਕ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਕਾਸ, ਸਿੱਖਿਆ, ਸਿਹਤ, ਅਤੇ ਬੇਰੋਜ਼ਗਾਰੀ ਵਰਗੇ ਅਸਲ ਮੁੱਦਿਆਂ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਵੈ-ਚੇਤਨਾ ਅਤੇ ਸ਼ਿਕਾਇਤ ਤੰਤਰ:

ਜਨਤਾ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੇ ਵੋਟ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਸਰਕਾਰ ਆਪਣੇ ਵਾਅਦੇ ਪੂਰੇ ਨਾ ਕਰੇ, ਤਾਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਅਵਾਜ਼ ਉਠਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿਆਸੀ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ ਝੂਠੇ ਵਾਅਦਿਆਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਚੁਣੌਤੀਪੂਰਨ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਲੋਕ ਸਮਝਦਾਰ ਬਣ ਜਾਣ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਪੂਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਰੱਖਣ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਆ ਕੇ ਸਿਆਸੀ ਚਲਾਕੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਮਿਲ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸੱਚੇ ਲੋਕਤੰਤਰਕ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।