ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਪਿੱਛੇ ਕਿਸ ਦਾ ਹੱਥ ਸੀ?
By : Gill
ਤਾਲੀਬਾਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਵਧਣ ਪਿੱਛੇ ਕਈ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦਾ ਹੱਥ ਰਿਹਾ ਹੈ। 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਸੋਵੀਅਤ ਯੁੱਧ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਅਸਥਿਰਤਾ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਜੰਗ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਹਾਲਾਤਾਂ ਵਿੱਚ ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੇ ਇੱਕ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਇਸਲਾਮੀ ਗੁੱਟ ਵਜੋਂ ਜਨਮ ਲਿਆ ਅਤੇ ਕਾਫ਼ੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵਧਾਇਆ।
ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਹਾਇਤਾ
ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਵੱਡੀ ਮਾਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਸੀ। ਕਈ ਅਫ਼ਗਾਨੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਇਰਾਨ ਅਤੇ ਰੂਸ ਵਰਗੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿੱਤੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਾਲੀਬਾਨ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ।
ਖਾੜੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਯੂਏਈ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਕਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਈ ਲੋਕ ਨਿੱਜੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਵੀ ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਰਕਮ ਦਿੰਦੇ ਰਹੇ।
ਤਾਲੀਬਾਨ ਦੀ ਆਮਦਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਅਫ਼ੀਮ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਵੀ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਡੀ ਆਰਥਿਕ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਦਿੱਤੀ।
ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਗਠਜੋੜ ਫੌਜਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ
2001 ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਗਠਜੋੜ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੂੰ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸੱਤਾ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਵੀ ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੂੰ ਖੇਤਰੀ ਤਾਕਤਾਂ ਤੋਂ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲਦੀ ਰਹੀ।
ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਵੀ ਸੋਵੀਅਤ ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ ਅਫ਼ਗਾਨ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਅਤੇ ਫੰਡ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਈ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਗੁੱਟਾਂ ਨੇ ਤਾਲੀਬਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ ਉਸਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤਾ।
ਨਤੀਜਾ
ਤਾਲੀਬਾਨ ਨੂੰ ਖੜ੍ਹਾ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਪਿੱਛੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਕਤਰ, ਯੂਏਈ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਸਰੋਤਾਂ ਦੀ ਮਦਦ, ਅਫੀਮ ਕਾਰੋਬਾਰ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਹਮਾਇਤ ਰਿਹਾ। ਇਹਨਾਂ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਤਾਲੀਬਾਨ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਤਾਕਤਵਰ ਬਾਗ਼ੀ ਗੁੱਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਿਆ।
