ਸਾਲ 2020 ਦੌਰਾਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ : ਖੋਜ
By : BikramjeetSingh Gill
ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਕੋਰੋਨਾ ਦੌਰਾਨ ਲੌਕਡਾਊਨ ਦਾ ਅਸਰ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਇਹ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਰਾਇਲ ਐਸਟ੍ਰੋਨੋਮੀਕਲ ਸੋਸਾਇਟੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਸ ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਅਪ੍ਰੈਲ-ਮਈ 2020 ਦੌਰਾਨ ਸਖ਼ਤ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।
ਭੌਤਿਕ ਖੋਜ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ (ਪੀਆਰਐਲ) ਦੇ ਕੇ. ਦੁਰਗਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਤੇ ਜੀ. ਅੰਬੀਲੀ ਨੇ 2017 ਤੋਂ 2023 ਦਰਮਿਆਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਛੇ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨੌਂ ਵਾਰ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ। ਦੋ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਦੋ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤਾ - ਓਸ਼ੀਅਨਸ ਪ੍ਰੋਸੈਲੇਰਮ, ਮੇਅਰ ਸੇਰੇਨੀਟਾਟਿਸ, ਮੇਅਰ ਇਮਬ੍ਰੀਅਮ, ਮੈਰੇ ਟ੍ਰੈਨਕਿਲਿਟੈਟਿਸ ਅਤੇ ਮੇਅਰ ਕ੍ਰੀਸੀਅਮ। ਪੀਆਰਐਲ ਦੇ ਅਨਿਲ ਭਾਰਦਵਾਜ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਗਰੁੱਪ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕੰਮ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਕਾਫ਼ੀ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ.
ਨਾਸਾ ਦੇ ਚੰਦਰਮਾ ਖੋਜ ਔਰਬਿਟਰ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ 8 ਤੋਂ 10 ਕੇਲਵਿਨ (ਮਾਈਨਸ 265.15 ਤੋਂ ਮਾਈਨਸ 263.15 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ) ਤੱਕ ਘਟਿਆ ਹੈ। ਤਾਲਾਬੰਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਪ੍ਰਸਾਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਸੀਂ 12 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਡੇਟਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਪਰ ਖੋਜ ਵਿੱਚ 2017 ਤੋਂ 2023 ਤੱਕ ਦੇ ਡੇਟਾ ਦੀ ਹੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਕਮੀ
ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲੌਕਡਾਊਨ ਕਾਰਨ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ 'ਚ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਵੀ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਲੌਕਡਾਊਨ ਕਾਰਨ ਗ੍ਰੀਨ ਹਾਊਸ ਗੈਸ ਅਤੇ ਐਰੋਸੋਲ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵੱਡੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਇਹ ਹੋਇਆ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਘੱਟ ਗਿਆ ਅਤੇ ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਵਿੱਚੋਂ ਗਰਮੀ ਦਾ ਨਿਕਾਸ ਘਟ ਗਿਆ।
ਖੋਜਕਾਰਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ 'ਚ ਅੰਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। 2020 ਵਿੱਚ ਸਾਈਟ-2 ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ 96.2 ਕੈਲਵਿਨ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ 2022 ਵਿੱਚ ਸਾਈਟ-1 ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2020 ਵਿਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਥਾਨਾਂ 'ਤੇ ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਲੌਕਡਾਊਨ ਹਟਾਏ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2021 ਅਤੇ 2022 ਵਿਚ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤਹ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਵਧਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ।
ਖੋਜ ਪੱਤਰ 'ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਸੂਰਜੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਮੌਸਮੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਵੀ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਪਰ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਸਤ੍ਹਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਪਿਆ। ਇਸ ਲਈ, ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸਾਬਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕੋਵਿਡ ਲਾਕਡਾਊਨ ਕਾਰਨ ਚੰਦਰਮਾ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਘਟਿਆ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਧਰਤੀ ਦੇ ਰੇਡੀਏਸ਼ਨ ਅਤੇ ਚੰਦਰਮਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚਕਾਰ ਸਬੰਧ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਰ ਡੇਟਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
