ਲੋਹੜੀ: ਇੱਕ ਪੁਰਾਤਨ ਤੇ ਸਮਰਪਣ ਭਰਿਆ ਤਿਉਹਾਰ

Lohri: An ancient and devotional festival

ਲੋਹੜੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਤੇ ਸੁਹਾਵਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ, ਜੋ ਪੋਹ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਨਵੇਂ ਫਸਲ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ, ਧੀਆਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ, ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਅਨੇਕ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਬੜੇ ਚਾਅ ਤੇ ਹਲਚਲ ਨਾਲ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਲੋਹੜੀ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ

ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ ਤੇ, ਲੋਹੜੀ ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ:

ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਗਰੀਬਾਂ ਦਾ ਮਸੀਹਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਜ਼ਾਲਮ ਜ਼ਿਮੀਂਦਾਰਾਂ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ ਮੋਹੜਾ ਲਾਇਆ ਤੇ ਸੁੰਦਰੀ ਤੇ ਮੁੰਦਰੀ ਜਿਹੀਆਂ ਧੀਆਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਬਚਾਈ।

ਕਹਾਣੀ:

ਸੁੰਦਰੀ ਅਤੇ ਮੁੰਦਰੀ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਦੀਆਂ ਬਿਨਾਂ ਦਾਜ਼ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਤੋਂ ਬਚਾ ਕੇ, ਦੁੱਲੇ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ।

ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ-ਗੀਤ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸ ਨੂੰ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦੇ ਹਨ:

"ਸੁੰਦਰ ਮੁੰਦਰੀਏ ਹੋ, ਤੇਰਾ ਕੌਣ ਵਿਚਾਰਾ ਹੋ, ਦੁੱਲਾ ਭੱਟੀ ਵਾਲਾ ਹੋ।"

ਲੋਹੜੀ ਦੀ ਰਸਮਾਂ ਅਤੇ ਰਿਵਾਜਾਂ

ਅੱਗ ਬਲਾਉਣਾ:

ਲੋਕ ਪਾਥੀਆਂ (ਲੱਕੜਾਂ) ਬਾਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਗੁੜ, ਰੇਵੜੀਆਂ, ਮੂੰਗਫਲੀ ਅਤੇ ਤਿਲ ਅੱਗ ਵਿੱਚ ਸੁੰਮਤੇ ਹਨ। ਇਹ ਅੱਗ ਪਵਿਤਰਤਾ ਅਤੇ ਸਦਭਾਵਨਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

ਉਚਾਰਨ:

ਅੱਗ ਅੱਗੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਦਿਆਂ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਚਾਰਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ:

"ਈਸ਼ਰ ਆਏ, ਦਲਿੱਦਰ ਜਾਏ, ਦਲਿੱਦਰ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਚੁੱਲ੍ਹੇ ਪਾਏ।"

ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਸਮਾਜਕ ਪੱਖ

ਵਿਆਹੇ ਜੋੜਿਆਂ ਲਈ ਖ਼ਾਸ:

ਨਵੇਂ ਵਿਆਹੇ ਜੋੜਿਆਂ ਤੇ ਨਵੇਂ ਜੰਮੇ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਲੋਹੜੀ ਖ਼ਾਸ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਧੀਆਂ ਲਈ ਮਹੱਤਵ:

ਅੱਜ ਧੀਆਂ ਦੀ ਲੋਹੜੀ ਵਧੇਰੇ ਹਉਸਲੇ ਨਾਲ ਮਨਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਲਿੰਗ ਸਮਾਨਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।

ਮਾਘੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ

ਲੋਹੜੀ ਦੇ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਮਾਘੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਾਘੀ ਸ੍ਰੀ ਮੁਕਤਸਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੇਲੇ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਸਮਾਜਿਕ ਸੁਨੇਹਾ

ਲੋਹੜੀ ਸਿਰਫ਼ ਮਨੋਰੰਜਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਸਮਾਜਿਕ ਏਕਤਾ ਤੇ ਪਿਆਰ ਦਾ ਪਵਿਤਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਧਰਨਿਆਂ, ਮੋਹਿੰਮਾਂ, ਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਬਦਲਾਅ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਵੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਆਓ ਇਸ ਲੋਹੜੀ ਨੂੰ ਸਮਾਜਕ ਏਕਤਾ, ਧੀਆਂ ਦੀ ਮਾਣ-ਮਰਿਆਦਾ, ਤੇ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰੀਏ।