ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਗੀਤ ਗਾਉਣ 'ਤੇ ਫਸਿਆ ਦਿਲਜੀਤ ਦੋਸਾਂਝ ?

ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ, ਕਾਨੂੰਨੀ ਬੰਨ੍ਹਣਾਂ, ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮਾਂ 'ਤੇ ਕਲਾ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਤਕਰਾਰ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ ਦੇ ਕੰਸਰਟ ਵਿੱਚ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਗਾਉਣ ਨਾਲ ਉੱਠੇ ਵਿਵਾਦ 'ਤੇ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਨਕਤੇ ਇੱਥੇ ਪੇਸ਼ ਹਨ:

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਇਸਤਰੀ ਤੇ ਬਾਲ ਵਿਕਾਸ ਵਿਭਾਗ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਇਸ ਗਾਇਕ ਨੂੰ ਸ਼ਰਾਬ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਵਾਲੇ ਗੀਤ ਗਾਉਣ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਕਾਰਵਾਈ ਨਾ ਹੋਈ ਤਾਂ ਉਹ ਗਾਇਕ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਜਾਣਗੇ। ਦਿਲਜੀਤ ਨੇ ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੀ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਸਮਾਰੋਹ ਵਿੱਚ ਪੰਜ ਤਾਰੇ ਥੇਕੇ, ਕੇਸ, ਪਟਿਆਲਾ ਪੈੱਗ ਵਰਗੇ ਗੀਤ ਮਾਮੂਲੀ ਵੰਨਗੀਆਂ ਨਾਲ ਗਾਏ। ਦਿਲਜੀਤ ਨੂੰ ਬਾਲ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਡਿਪਟੀ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਵੱਲੋਂ ਨੋਟਿਸ ਵੀ ਮਿਲਿਆ ਹੈ। ਪੰਡਿਤਰਾਓ ਧਰਾਨਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਅਜਿਹੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਗੰਭੀਰ ਚਿੰਤਾ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ ਗੀਤ ਨੌਜਵਾਨ ਸਰੋਤਿਆਂ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਾਬਾਲਗਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।

1. ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ

ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਰਿਆਣਾ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਹਦਾਇਤਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਜਨਤਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਗੀਤ ਨਹੀਂ ਚਲਾਏ ਜਾਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਜੋ ਸ਼ਰਾਬ, ਨਸ਼ੇ ਜਾਂ ਹਿੰਸਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਪੇਂਟਸ ਦੇ ਗਾਣਿਆਂ ਦੀ ਗਾਉਣ ਦੇ ਦੋਸ਼ ਦਿਲਜੀਤ 'ਤੇ ਲਗੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਲਾ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਿਮਾਵਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਰਹਿ ਸਕਦੀ ਹੈ।

2. ਨੌਜਵਾਨਾਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਪੰਡਿਤਰਾਓ ਧਰਾਨਵਰ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਗੀਤ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਰਸਤੇ ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੰਗੀਤ ਕਿਸਮਾਂਤ, ਸਮਾਜਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਕਲਾ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਜਾਇਜ਼ ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।

3. ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ

ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ ਦੇ ਕੰਸਰਟ 'ਚ ਸ਼ੋਰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ 15 ਲੱਖ ਰੁਪਏ ਦਾ ਜੁਰਮਾਨਾ ਲਗਾਇਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਆਯੋਜਕ ਅਤੇ ਕਲਾਕਾਰ ਵੱਲੋਂ ਕਈ ਵਾਰ ਬਿਉਰੋਕ੍ਰੈਟਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਦੀ ਅਣਦੇਖੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

4. ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਵੱਲ ਧਿਆਨ

ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹਸਤੀਆਂ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੋਅ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਪੇਸ਼ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਉਹ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਮਨਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਕੇ ਸਮਰਥਨ ਜਿੱਤਦੇ ਹਨ, ਅਜਿਹੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰੇਰਕ ਕਾਰਜ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੈਸੇਜ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

5. ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪਰਿਪੇਖ

ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ ਦੇ ਕੰਸਰਟ ਦੀ ਸਥਾਨ ਬਦਲਣ ਦਾ ਮਾਮਲਾ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਭਗਵੰਤ ਮਾਨ ਦੇ ਕਹਿਣ 'ਤੇ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਦਿਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਈ ਵਾਰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਹਿਸਾਬ-ਕਿਤਾਬ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਵੀ ਬਣ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਵਾਲ

ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦਾ ਹੈ: ਕੀ ਕਲਾ ਦੇ ਮਚ ਤੇ ਬੇਬਾਕ ਹੋਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕਾਨੂੰਨ ਜਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋਣਾ ਹੈ?

ਇਸ ਦੀ ਜਰੂਰਤ ਹੈ ਕਿ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਅਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਬਨਾਉਣਾ ਪਵੇ।

ਸੋਚਣ ਲਈ ਜਰੂਰੀ ਗੱਲਾਂ

ਕੀ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਇਸਤਰੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਤੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਬਣਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਕੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਬੰਨ੍ਹਣਾਂ ਕਲਾਕਾਰ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ 'ਤੇ ਹੱਦਾਂ ਲਗਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ?

ਦਿਲਜੀਤ ਦੁਸਾਂਝ ਲਈ ਇਹ ਮਾਮਲਾ ਕਾਨੂੰਨੀ ਅਤੇ ਮੋਰਲ ਜਵਾਬਦੇਹੀ ਦਾ ਸੰਕਟ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਖਣ ਲਾਇਕ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਅਗਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਚੋਣ 'ਚ ਸਮਾਜਿਕ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨੂੰ ਮਾਨਤਾ ਦੇਣਗੇ।