ਦਿੱਲੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ : ਸਕੂਲ ਬੰਦ, ਘਰੋਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਹਦਾਇਤ ਵੀ ਜਾਰੀ

ਦਿੱਲੀ ਵਾਸੀਆਂ ਦੀ ਉਮਰ 2 ਸਾਲ ਘਟੀ

ਆਰਬੀਆਈ ਰਿਪੋਰਟ: ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ

ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (RBI) ਨੇ ਆਪਣੀ 'ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਹੈਂਡਬੁੱਕ 2024-25' ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਔਸਤ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਮਾਹਿਰ ਇਸ ਲਈ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਅਤੇ ਬਦਲਦੀ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਨੂੰ ਮੁੱਖ ਦੋਸ਼ੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਅਤੇ ਦਫਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਾਣੋ ਕਿ ਕਿਹੜੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਹਨ?

ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ

ਸਾਲ 2015-19 ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ, 2019-23 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਔਸਤ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ 2.0 ਸਾਲ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਨੰਬਰ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਔਸਤ ਉਮਰ 1.7 ਸਾਲ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਹਰਿਆਣਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਗਿਰਾਵਟ 1.1 ਸਾਲ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਪੰਜ ਤੋਂ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਔਸਤ ਉਮਰ ਲਗਾਤਾਰ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ।

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਖੇਤਰੀ ਰੁਝਾਨ

ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਔਸਤ ਉਮਰ 0.6 ਸਾਲ ਵਧੀ ਹੈ, ਜੋ ਹੁਣ 70.3 ਸਾਲ ਹੈ। ਸਿਹਤ ਸਹੂਲਤਾਂ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਾਰਨ ਕਈ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਧਾ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਔਸਤ ਉਮਰ 2.4 ਸਾਲ ਵਧ ਕੇ 68.0 ਸਾਲ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਬਿਹਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।

ਕੇਰਲ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਔਸਤ ਜੀਵਨ ਸੰਭਾਵਨਾ (75.1 ਸਾਲ) ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਛੱਤੀਸਗੜ੍ਹ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ (64.6 ਸਾਲ) ਹੈ। ਔਸਤ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲਗਾਤਾਰ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਔਸਤ ਉਮਰ ਅਜੇ ਵੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਖਤਰੇ 'ਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਚੇਤਾਵਨੀ

ਏਮਜ਼ ਦੇ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਮੈਡੀਸਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਸੰਜੇ ਰਾਏ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ, ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਕੈਂਸਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਤੱਤ ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਉਮਰ ਘਟਾਉਣ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕਾਰਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਸ਼ਿਕਾਗੋ 2025 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਦਾਅਵਾ ਕਰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਔਸਤ ਉਮਰ ਨੂੰ 3.5 ਸਾਲ ਘਟਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।