ਕਿਹੜੇ 4 ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ? ਤਰੀਕ ਆਈ ਸਾਹਮਣੇ

ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 2027 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ (Census) ਲਈ ਅੱਜ ਨੋਟੀਫਿਕੇਸ਼ਨ ਜਾਰੀ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਚਾਰ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼—ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ, ਲੱਦਾਖ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਰਾਖੰਡ—ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਮੁੱਖ ਭਾਰਤ ਨਾਲੋਂ 6 ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ, 1 ਅਕਤੂਬਰ 2026 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ 1 ਮਾਰਚ 2027 ਤੋਂ ਆਰੰਭ ਹੋਵੇਗੀ।

ਕਿਉਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ?

ਇਹ ਚਾਰੇ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਬਰਫ਼ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਅਤੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਮੌਸਮੀ ਹਾਲਾਤ ਕਾਰਨ ਜਨਵਰੀ-ਮਾਰਚ ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ ਕਰਵਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਦ ਮੌਸਮ ਕੁਝ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਮੁੱਖ ਜਾਣਕਾਰੀਆਂ

ਚਾਰ ਰਾਜ/ਕੇਂਦਰੀ ਸ਼ਾਸਿਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼:

ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ

ਲੱਦਾਖ

ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼

ਉਤਰਾਖੰਡ

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮਿਤੀ:

1 ਅਕਤੂਬਰ 2026 (ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ)

1 ਮਾਰਚ 2027 (ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ ਲਈ)

ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ:

ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਡਿਜੀਟਲ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ

ਸਵੈ-ਗਣਨਾ (Self-enumeration) ਦੀ ਸਹੂਲਤ

ਜਾਤੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ (1931 ਤੋਂ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ)

ਦੋ ਪੜਾਅ:

ਪਹਿਲਾ: ਘਰ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ, ਜਾਇਦਾਦ, ਸਹੂਲਤਾਂ ਆਦਿ

ਦੂਜਾ: ਆਬਾਦੀ, ਉਮਰ, ਰੁਜ਼ਗਾਰ, ਜਾਤ, ਆਰਥਿਕ-ਸਮਾਜਿਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਆਦਿ

ਕਰਮਚਾਰੀ:

ਲਗਭਗ 34 ਲੱਖ ਕਰਮਚਾਰੀ ਅਤੇ ਸੁਪਰਵਾਈਜ਼ਰ

1.3 ਲੱਖ ਜਨਗਣਨਾ ਕਰਮਚਾਰੀ

ਬਜਟ:

12,000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਖਰਚ ਹੋਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ

ਨਤੀਜਾ

ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ, ਲੱਦਾਖ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ 1 ਅਕਤੂਬਰ 2026 ਤੋਂ, ਬਾਕੀ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 1 ਮਾਰਚ 2027 ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਹੈ ਕਿ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਡਿਜੀਟਲ ਹੋਵੇਗੀ ਅਤੇ ਜਾਤੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।