ਕੀ ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਨਾਲ ਨਕਲੀ ਬਾਰਸ਼ ਪਵਾ ਕੇ ਹੜ੍ਹ ਲਿਆਂਦੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?
ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਜਾਂ ਡਰੋਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬੱਦਲਾਂ ਉੱਪਰ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
By : Gill
ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਬੱਦਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ, ਸੁੱਕੀ ਬਰਫ਼ ਜਾਂ ਲੂਣ) ਛਿੜਕੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਮੀਂਹ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਇਹ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ?
ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੀਂਹ ਉਦੋਂ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਬੱਦਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ-ਛੋਟੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕਣ ਇਕੱਠੇ ਹੋ ਕੇ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ:
ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਜਾਂ ਡਰੋਨ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਬੱਦਲਾਂ ਉੱਪਰ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ ਛੱਡੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਪਦਾਰਥ "ਬੀਜ" (seeds) ਵਾਂਗ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਬੂੰਦਾਂ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਕਣ ਜੰਮਣੇ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਜਦੋਂ ਇਹ ਕਣ ਕਾਫ਼ੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਉਹ ਮੀਂਹ ਜਾਂ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਡਿੱਗਦੇ ਹਨ।
ਇਸਦੇ ਉਪਯੋਗ
ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
ਸੋਕੇ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਲਿਆਉਣਾ।
ਬਰਫ਼ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਵਧਾਉਣਾ, ਜੋ ਪਿਘਲ ਕੇ ਨਦੀਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਖਾਸ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਗੜ੍ਹੇਮਾਰੀ ਜਾਂ ਧੁੰਦ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ।
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਬਹਿਸ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਵਾਤਾਵਰਣ 'ਤੇ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਹੋਰ ਖੋਜ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਸੰਭਾਵੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਬੂਤ ਉਪਲਬਧ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ:
ਸੰਭਾਵੀ ਨੁਕਸਾਨ
ਗੈਰ-ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰਾਨਾ ਵਰਤੋਂ: ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਦੇਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਸੋਚੇ ਸਮਝੇ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ, ਜੇਕਰ ਇੱਕ ਦੇਸ਼ ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਮੀਂਹ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਬੱਦਲ ਅੱਗੇ ਜਾ ਕੇ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਮੀਂਹ ਨਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਣ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸੋਕਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਵਾਤਾਵਰਣ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ: ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਰਸਾਇਣਕ ਪਦਾਰਥ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਿਲਵਰ ਆਇਓਡਾਈਡ) ਵਾਤਾਵਰਣ ਲਈ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਭਾਵੇਂ ਇਹ ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਪਰ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ 'ਤੇ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਮੌਸਮੀ ਨੁਕਸਾਨ: ਮੀਂਹ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਅਣਚਾਹੇ ਨਤੀਜੇ ਵੀ ਦੇ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਚਾਨਕ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੀਂਹ ਜਾਂ ਹੜ੍ਹ। ਇਸ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਕਲਾਊਡ ਸੀਡਿੰਗ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਮੌਸਮੀ ਹਥਿਆਰ ਵਜੋਂ ਵਰਤਣ ਦੇ ਕੋਈ ਸਾਬਿਤ ਮਾਮਲੇ ਨਹੀਂ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਰੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਮਝੌਤਿਆਂ ਅਤੇ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਚਿੰਤਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਦੇਸ਼ ਇਸਨੂੰ ਸਿਰਫ਼ ਜਲ-ਸਰੋਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਸੋਕਾ ਰਾਹਤ ਲਈ ਹੀ ਵਰਤਦੇ ਹਨ।
