ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ 'ਚ ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ : ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਤੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਆਹਮੋ-ਸਾਹਮਣੇ

ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿਚ ਇਕ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਯਹੂਦੀ ਇਸਨੂੰ ਹਰਹਾ ਬਯਾਤ ਜਾਂ ਟੈਂਪਲ ਮਾਉਂਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਅਲ-ਹਰਮ ਅਲ-ਸ਼ਰੀਫ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਮਸਜਿਦ ਬਾਰੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਨੂੰ ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਦੇ ਦੋਸਤ ਖਲੀਫਾ ਇਲ-ਅਬਰ-ਖਤਾਬ ਨੇ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਫਲਸਤੀਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਬਲਕਿ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਧਾਰਮਿਕ ਆਸਥਾ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ।

ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਕੰਪਲੈਕਸ 35 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਲ-ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਤਿੰਨੋਂ ਧਰਮਾਂ, ਇਸਲਾਮ, ਈਸਾਈ ਅਤੇ ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਲਈ ਬੇਹੱਦ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਲ-ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ, ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਚਰਚ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਦੀ ਪੱਛਮੀ ਕੰਧ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਸ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਮੱਕਾ ਅਤੇ ਮਦੀਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਮੰਨਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਪੈਗੰਬਰ ਮੁਹੰਮਦ ਨੇ ਮਿਰਾਜ ਵਜੋਂ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਚਮਤਕਾਰੀ ਰਾਤ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਆਪਣੇ ਸਾਥੀ ਨਬੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਵਿਚ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਟੈਂਪਲ ਮਾਉਂਟ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯਹੂਦੀ ਇਸਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਯਹੂਦੀ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਯਹੂਦੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਦੋ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਯਹੂਦੀ ਮੰਦਰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਖੜੇ ਸਨ - ਕਿੰਗ ਸੁਲੇਮਾਨ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਮੰਦਰ, ਜੋ ਕਿ ਬਾਬਲੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਮੰਦਰ, ਜੋ ਰੋਮਨ ਦੁਆਰਾ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਯਹੂਦੀ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਰੱਬੀਨੇਟ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਅਹਾਤੇ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਅਤੇ ਉੱਥੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਵਿੱਤਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਈਟ "ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ" ਦਾ ਘਰ ਵੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਯਹੂਦੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਿਰਜਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿੱਥੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਆਪਣੀ ਸੰਪੂਰਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਉਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਦਾ ਕੰਪਲੈਕਸ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਯਿਸੂ ਮਸੀਹ ਨੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਆਪਣਾ ਪਵਿੱਤਰ ਉਪਦੇਸ਼ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਲੀਬ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਜ਼ਿੰਦਾ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਈਸਾਈਆਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਪਵਿੱਤਰ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਕੰਪਲੈਕਸ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਫਲਸਤੀਨੀਆਂ ਵਿਚਾਲੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਿਵਾਦ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਵਾਦ 100 ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਇਸ 'ਤੇ ਆਪਣੇ-ਆਪਣੇ ਦਾਅਵੇ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿਚ ਇਕ ਪਹਾੜੀ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਕ ਹੈ। ਯਰੂਸ਼ਲਮ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ। ਯਹੂਦੀ ਇਸਨੂੰ ਹਰਹਾ ਬਯਾਤ ਜਾਂ ਟੈਂਪਲ ਮਾਉਂਟ ਵਜੋਂ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਇਸ ਨੂੰ ਅਲ-ਹਰਮ ਅਲ-ਸ਼ਰੀਫ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਅਤੇ ਹਮਾਸ ਵਿਚਾਲੇ 11 ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਚੱਲੀ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਹੁਣ ਆਪਸ ਵਿਚ ਭਿੜ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਰਅਸਲ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਇਤਾਮਾਰ ਬੇਨ ਗਵੀਰ ਨੇ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁੱਸਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਇਹ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ ਉਹ ਪੂਰਬੀ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਵਿੱਚ ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਹੂਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦੇ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਇਸ ਬਿਆਨ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਇਟਾਮਾਰ ਬੇਨ-ਗਵੀਰ ਨੇ ਵੀ ਯਹੂਦੀਆਂ ਨੂੰ ਯੇਰੂਸ਼ਲਮ ਦੀ ਅਲ-ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿਚਾਲੇ ਤਣਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਗਵੀਰ ਦਾ ਇਹ ਬਿਆਨ ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ 'ਚ ਆਇਆ ਹੈ ਜਦੋਂ ਗਾਜ਼ਾ 'ਚ ਜੰਗਬੰਦੀ ਲਈ ਗੱਲਬਾਤ ਚੱਲ ਰਹੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮਿਕ ਦੇਸ਼ ਜੰਗਬੰਦੀ 'ਤੇ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਆਰਮੀ ਰੇਡੀਓ ਨਾਲ ਇੱਕ ਇੰਟਰਵਿਊ ਵਿੱਚ, ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਗਵੀਰ ਨੇ ਸੋਮਵਾਰ (26 ਅਗਸਤ) ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਸੰਭਵ ਹੋਇਆ, ਤਾਂ ਉਹ ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਹੂਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਘਰ ਬਣਾਉਣਗੇ। ਉਸ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਮੈਂ ਕੁਝ ਕਰ ਸਕਿਆ ਤਾਂ ਉੱਥੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦਾ ਝੰਡਾ ਲਗਾਵਾਂਗਾ। ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਪੱਤਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਪੁੱਛਿਆ ਗਿਆ ਕਿ ਕੀ ਉਹ ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਯਹੂਦੀ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਘਰ ਬਣਾਏਗਾ, ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਜਵਾਬ ਦਿੱਤਾ, "ਹਾਂ, ਹਾਂ।"

ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਭੜਕਾਊ ਬਿਆਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ 'ਚ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਅਤੇ ਭੜਕਾਹਟ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇੱਕ ਬਿਆਨ ਵਿੱਚ, ਸਾਊਦੀ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮੰਤਰੀ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੂੰ ਰੱਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਅਲ-ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਕਾਨੂੰਨੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਨੂੰ ਦੁਹਰਾਇਆ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਮੁੱਦੇ 'ਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਇਲੀ ਮੰਤਰੀ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਮੁਤਾਬਕ ਜਵਾਬਦੇਹ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ ਦੀ ਤਿੱਖੀ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵੀਰ ਦੇ ਬਿਆਨ ਨੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਕਿਸਮ ਦਾ ਤਣਾਅ ਪੈਦਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਰੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਯੋਵ ਗੈਲੈਂਟ ਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਮੀਡੀਆ ਆਉਟਲੇਟ ਹਾਰੇਟਜ਼ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਲ ਅਕਸਾ ਮਸਜਿਦ 'ਤੇ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਕਮਜ਼ੋਰ ਕਰਨਾ ਬੇਲੋੜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਲਈ ਖਤਰਨਾਕ ਸਾਬਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।