ਖਰਾਬ ਹਵਾ ਕਾਰਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 20 ਲੱਖ ਮੌਤਾਂ : ਰਿਪੋਰਟ

ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤ ਦਾ ਦੂਜਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਹਵਾ 'ਤੇ ਖੋਜ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੰਸਥਾ 'ਸਟੇਟ ਆਫ਼ ਗਲੋਬਲ ਏਅਰ ਰਿਪੋਰਟ' (State of Global Air Report) ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਹੈਰਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦਾਅਵੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ। ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ, ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਵਿੱਚ 2023 ਵਿੱਚ ਖਰਾਬ ਹਵਾ ਕਾਰਨ 20 ਲੱਖ (20 ਲੱਖ) ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਸਭ ਤੋਂ ਭੈੜੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁਣ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੌਤਾਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਹਾਈ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਅਜੇ ਵੀ ਪਹਿਲੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਹੈ।

90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮੌਤਾਂ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ:

ਬੋਸਟਨ ਸਥਿਤ ਹੈਲਥ ਇਫੈਕਟਸ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ (Health Effects Institute) ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਸ ਰਿਪੋਰਟ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੁਨੀਆ ਦੀ 36 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਆਬਾਦੀ ਗੰਭੀਰ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ, ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਕਾਰਨ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 7.9 ਮਿਲੀਅਨ (79 ਲੱਖ) ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਨ ਗਈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਹਰ 8 ਮੌਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਸੀ।

ਰਿਪੋਰਟ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੱਥ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਮੌਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਘੱਟ ਅਤੇ ਦਰਮਿਆਨੀ ਆਮਦਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤੀ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਨਾਈਜੀਰੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ 200,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਇੰਡੋਨੇਸ਼ੀਆ, ਮਿਆਂਮਾਰ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 100,000 ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਖਰਾਬ ਹਵਾ ਕਾਰਨ ਹੋਈ।

ਕੀ ਹਨ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ?

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦਿਲ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ, ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ (Dementia) ਅਤੇ ਸ਼ੂਗਰ (Diabetes) ਵਰਗੀਆਂ ਗੰਭੀਰ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦਿਲ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਅਤੇ 25 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਡਿਮੈਂਸ਼ੀਆ ਦੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਹੈ। 2023 ਵਿੱਚ, ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ 11.6 ਮਿਲੀਅਨ (1 ਕਰੋੜ 16 ਲੱਖ) ਸਾਲ ਦੇ ਸਿਹਤਮੰਦ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਣ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ।

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀ ਆਬਾਦੀ, ਰਿਹਾਇਸ਼ ਅਤੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਲਈ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਤਬਾਹੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਚੀਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬ੍ਰਾਜ਼ੀਲ ਅਤੇ ਕੁਝ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।