Delhi Pollution: ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਹੋਈ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ, ਹਵਾ 'ਚ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ

Delhi Pollution News: ਰਾਜਧਾਨੀ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਮੌਜੂਦ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਤਾਂਬਾ, ਜ਼ਿੰਕ, ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ ਅਤੇ ਮੋਲੀਬਡੇਨਮ ਦੀ ਵਰਗੇ ਧਾਤ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਹਨ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਲੈਵਲ PM 10 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। PM 10 (ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਧੂੜ ਦੇ ਕਣ) ਦਾ ਔਸਤ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ 130 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ 60 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਆਰ ਤੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਖੁਲਾਸਾ ਕੇਂਦਰੀ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਬੋਰਡ (CPCB) ਨੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗ੍ਰੀਨ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲ (NGT) ਨੂੰ ਸੌਂਪੀ ਆਪਣੀ ਹਾਲੀਆ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਖਤਰਨਾਕ ਧਾਤਾਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵੀ ਕਾਫੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਈ ਗਈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਤਾਂਬੇ ਦੀ ਮਾਤਰਾ 55.13 ਨੈਨੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ, ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ 12.25, ਮੋਲੀਬਡੇਨਮ 0.91 ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਕ 243.5 ਨੈਨੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਸੀ।

ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ 10 ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਦੇ ਉੱਚਤਮ ਪੱਧਰ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ

ਸੀਪੀਸੀਬੀ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ 10 ਵੱਡੇ ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮ10 ਕਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜ਼ਿੰਕ, ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ, ਤਾਂਬਾ ਅਤੇ ਮੋਲੀਬਡੇਨਮ) ਦਾ ਪੱਧਰ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮ2.5 ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਖੁਦ ਨੋਟਿਸ ਲਿਆ। ਸੀਪੀਸੀਬੀ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਈ ਅਫਸਰ ਆਦਿਤਿਆ ਸ਼ਰਮਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ 2025 ਦੌਰਾਨ, ਜੈਪੁਰ, ਭੋਪਾਲ, ਲਖਨਊ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, ਦਿੱਲੀ, ਨਾਗਪੁਰ, ਕੋਲਕਾਤਾ, ਬੰਗਲੁਰੂ, ਵਿਸ਼ਾਖਾਪਟਨਮ ਅਤੇ ਚੇਨਈ ਦੇ 10 ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ 40 ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਹਰੇਕ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ 16 ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਨਿਰੀਖਣ (24 ਘੰਟੇ) ਦਰਜ ਕੀਤੇ ਗਏ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ, ਵਪਾਰਕ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਵਿੱਚ ਪੀਐਮ10 ਦਾ ਪੱਧਰ 222 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਦੇ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਪੱਧਰ ਦੇ ਨਾਲ।

ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਵਿੱਚ PM2.5 ਕਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜ਼ਿੰਕ, ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ, ਤਾਂਬਾ ਅਤੇ ਮੋਲੀਬਡੇਨਮ ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਦੇ ਉੱਚ ਪੱਧਰਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਧਾਤਾਂ ਫੇਫੜਿਆਂ, ਗੁਰਦਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। CPCB ਰਿਪੋਰਟ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਹਵਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਜੂਨ-ਜੁਲਾਈ 2025 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਚਾਰ ਖੇਤਰਾਂ, ਪੀਤਮਪੁਰਾ, ਸਰੀਫੋਰਟ, ਜਨਕਪੁਰੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਦੇ ਟੈਸਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ PM10 ਪੱਧਰ 130 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਪ੍ਰਤੀ ਘਣ ਮੀਟਰ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਹੋਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਆਰ (60 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ) ਤੋਂ ਦੁੱਗਣਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਗੱਲ ਇਹ ਹੈ ਕਿ 18 ਜੂਨ ਨੂੰ, ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਵਿੱਚ PM10 222 ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦਾ ਪੱਧਰ 265 ਨੈਨੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਸੋਲਾਂ ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਤੋਂ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਪੂਰਬੀ ਦਿੱਲੀ ਦਾ ਸ਼ਾਹਦਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸੀ। ਇੱਥੇ, ਔਸਤਨ PM10 ਦਾ ਪੱਧਰ 150 ਮਾਈਕ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸਾਰੀਫੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇਹ ਲਗਭਗ 100 ਸੀ। 18 ਜੂਨ ਨੂੰ ਪੀਤਮਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿੰਕ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੱਧਰ 342 ਨੈਨੋਗ੍ਰਾਮ ਪਾਇਆ ਗਿਆ, ਜੋ ਕਿ ਗੁਰਦੇ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੇ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ। 2 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਪੀਤਮਪੁਰਾ ਵਿੱਚ ਕੈਂਸਰ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ 45 ਨੈਨੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਤਾਂਬਾ ਅਤੇ ਮੋਲੀਬਡੇਨਮ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੋਜ ਸੀਮਾ (BDL) ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਸਨ, ਪਰ ਜਿੱਥੇ ਪਤਾ ਲੱਗਿਆ, ਉਹ 4 ਨੈਨੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਸਨ।

2024-25 ਤੱਕ 95 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ PM10 ਦੀ ਕਮੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ

CPCB ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸੂਚਿਤ ਕੀਤਾ ਕਿ ਇਹ ਧਾਤਾਂ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ PM10 ਕਣਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਾਫ਼ ਹਵਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ (NCAP) ਦੇ ਤਹਿਤ 2025-26 ਤੱਕ PM10 ਵਿੱਚ 40% ਕਮੀ ਦੇ ਟੀਚੇ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। 2017-18 ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ, 2024-25 ਤੱਕ 95 ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ PM10 ਦੀ ਕਮੀ ਦਰਜ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਉਨ੍ਹੀਵੇਂ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨੇ NAAQS ਦੇ 20% ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ, 20 ਨੇ NAAQS ਦੇ 40% ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ, ਅਤੇ 17 ਨੇ NAAQS ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦਿੱਲੀ ਵਰਗੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚੁਣੌਤੀਆਂ ਅਜੇ ਵੀ ਕਾਇਮ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਨਿਕਾਸ ਅਤੇ ਵਾਹਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹਨ। ਹਲਫ਼ਨਾਮੇ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ NCAP ਦੇ ਤਹਿਤ ਧਿਆਨ ਗੈਰ-ਅਨੁਕੂਲ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਅਤੇ 10 ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਨ 'ਤੇ ਹੈ। CPCB ਨੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਵਾਧੂ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦਾਇਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਛੋਟ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ।