Pollution: ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਹਵਾ ਵੀ ਹੋਈ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ, ਸਾਹ ਲੈਣਾ ਹੋਇਆ ਮੁਸ਼ਕਲ

Mumbai Pollution: ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਿੱਲੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਵਾ ਜ਼ਹਿਰੀਲੀ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਸੂਚਕਾਂਕ (AQI) ਲਗਾਤਾਰ ਵਿਗੜਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਲਈ, ਮੁੰਬਈ ਨਗਰ ਨਿਗਮ (BMC) ਨੇ 53 ਉਸਾਰੀ ਸਥਾਨਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਰੋਕਣ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜੋ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣ ਰਹੇ ਸਨ। BMC ਨੇ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਸਖ਼ਤੀ ਨਾਲ ਪਾਲਣਾ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨਿਯਮਾਂ ਵਿੱਚ AQI ਨਿਗਰਾਨੀ ਸੈਂਸਰਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਹਰ ਸਮੇਂ ਕਾਰਜਸ਼ੀਲ ਰਹਿਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ

ਵਧੀਕ ਨਗਰ ਕਮਿਸ਼ਨਰ (ਸ਼ਹਿਰ) ਅਸ਼ਵਨੀ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ AQI ਸੈਂਸਰ ਗਲਤ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ, "ਸਾਡੇ 95 ਵਾਰਡ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਫਲਾਇੰਗ ਸਕੁਐਡ ਜਾਂਚ ਕਰਨਗੇ ਅਤੇ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾਵੇਗਾ।" ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ, ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਨੇ ਫੈਸਲਾ ਸੁਣਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਲਈ ਇਥੋਪੀਆਈ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀ ਰਾਖ ਨੂੰ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਨਹੀਂ ਠਹਿਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇੱਥੇ AQI ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਮਾੜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਚੰਦਰਸ਼ੇਖਰ ਅਤੇ ਜਸਟਿਸ ਗੌਤਮ ਅੰਖਰ ਦੀ ਬੈਂਚ 2023 ਤੋਂ ਪੈਂਡਿੰਗ ਕਈ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਪਟੀਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।

'ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਮੁੰਬਈ ਦਾ AQI ਲਗਾਤਾਰ 300 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ'

ਪਟੀਸ਼ਨਰਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰ ਰਹੇ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਦਾਰੀਅਸ ਖੰਬੱਟਾ ਅਤੇ ਜਨਕ ਦਵਾਰਕਾਦਾਸ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੁੰਬਈ ਦਾ AQI ਇਸ ਮਹੀਨੇ ਲਗਾਤਾਰ 300 ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਹੈ। ਵਧੀਕ ਸਰਕਾਰੀ ਵਕੀਲ ਜੋਤੀ ਚਵਾਨ ਨੇ ਦਾਅਵਾ ਕੀਤਾ ਕਿ ਦੋ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਇਥੋਪੀਆ ਵਿੱਚ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਤੋਂ ਸੁਆਹ ਕਾਰਨ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਧਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਇਸ ਦਲੀਲ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਇਸ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਫਟਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ, ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਬਾਹਰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ 500 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਅੱਗੇ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾਈ ਦੇ ਸਕਦਾ ਸੀ।" ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ, ਜਿੱਥੇ AQI ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਖਤਰਨਾਕ ਹਨ। ਬੈਂਚ ਨੇ ਪੁੱਛਿਆ, "ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਜੋ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਉਸਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ? ਕਿਹੜੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?"

ਮਿਲਿੰਦ ਦਿਓੜਾ ਨੇ ਬੀਐਮਸੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਨੂੰ ਲਿਖਿਆ ਪੱਤਰ

ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਅਫਾਰ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਹੈਲੇ ਗੁੱਬੀ ਸ਼ੀਲਡ ਜਵਾਲਾਮੁਖੀ ਐਤਵਾਰ ਨੂੰ ਫਟਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਚਾ ਸੁਆਹ ਦਾ ਬੱਦਲ ਉੱਡਿਆ ਜੋ ਲਾਲ ਸਾਗਰ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਅਰਬ ਪ੍ਰਾਇਦੀਪ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵੱਲ ਫੈਲ ਗਿਆ। ਸ਼ਿਵ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਮਿਲਿੰਦ ਦਿਓੜਾ ਨੇ ਬੀਐਮਸੀ ਕਮਿਸ਼ਨਰ ਭੂਸ਼ਣ ਗਗਰਾਨੀ ਨੂੰ ਪੱਤਰ ਲਿਖ ਕੇ ਤੁਰੰਤ ਅਤੇ ਸਖ਼ਤ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਹੋਣ ਤੱਕ ਸਾਰੀਆਂ ਖੁਦਾਈ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਅਸਥਾਈ ਪਾਬੰਦੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਦਿਓੜਾ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਮੁੰਬਈ ਦਾ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਹੁਣ ਮੌਸਮੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਇੱਕ ਜਨਤਕ ਸਿਹਤ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਵਿਰੁੱਧ ਦੇਸ਼ ਵਿਆਪੀ ਜੰਗ ਛੇੜਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।"

"ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ"

ਬੀਐਮਸੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਲੋਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਕਈ ਕਦਮ ਚੁੱਕੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਕਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸ਼ਮਸ਼ਾਨਘਾਟਾਂ ਨੂੰ ਸਾਫ਼ ਬਾਲਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲਈ ਕਹਿਣਾ, ਇਲੈਕਟ੍ਰਿਕ ਬੱਸਾਂ ਚਲਾਉਣਾ, ਨਿਰਮਾਣ ਰਹਿੰਦ-ਖੂੰਹਦ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਸੜਕਾਂ 'ਤੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਛਿੜਕਾਅ ਚਲਾਉਣਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅਕਤੂਬਰ ਵਿੱਚ, ਬੀਐਮਸੀ ਨੇ 28 ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਾਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਧਾਤ ਦੀ ਵਾੜ ਅਤੇ ਹਰੇ ਕੱਪੜੇ ਦੇ ਢੱਕਣ ਲਗਾਉਣਾ, ਪਾਣੀ ਦਾ ਛਿੜਕਾਅ ਕਰਨਾ, ਮਲਬੇ ਨੂੰ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸਟੋਰ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਕਰਨਾ, ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਨਿਗਰਾਨੀ ਯੰਤਰ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ, ਅਤੇ ਧੂੰਏਂ ਨੂੰ ਸੋਖਣ ਵਾਲੇ ਸਿਸਟਮ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨ ਲਈ ਫਲਾਇੰਗ ਸਕੁਐਡ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।

ਮੁੰਬਈ ਦੀ ਆਬੋ ਹਵਾ ਦੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਰਹੀ ਨਿਗਰਾਨੀ

BMC ਨੇ ਰਿਪੋਰਟ ਦਿੱਤੀ ਕਿ 26 ਨਵੰਬਰ ਤੱਕ, 53 ਉਸਾਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕੰਮ ਰੋਕਣ ਦੇ ਨੋਟਿਸ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਨ। ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ, ਅਸ਼ਵਨੀ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਉਸਾਰੀ ਵਾਲੀਆਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸੈਂਸਰ-ਅਧਾਰਤ AQI ਨਿਗਰਾਨੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰੀਖਣ ਕੀਤਾ। ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 662 ਅਜਿਹੇ ਸਿਸਟਮ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 251 ਹੋਰ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 400 ਨੂੰ ਇੱਕ ਯੂਨੀਫਾਈਡ ਡੇਟਾ ਡੈਸ਼ਬੋਰਡ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਨਿਰੀਖਣ ਵਿੱਚ 117 ਸਿਸਟਮ ਬੰਦ ਪਾਏ ਗਏ। ਬੇਕਰੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦੇ ਸਰੋਤ ਵਜੋਂ ਵੀ ਪਛਾਣਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ 593 ਬੇਕਰੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 209 ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਸਾਫ਼ ਬਾਲਣ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੀਐਮਸੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ, 57 ਹੋਰ ਬੇਕਰੀਆਂ ਨੇ ਸਾਫ਼ ਬਾਲਣ ਵੱਲ ਰੁਖ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ, 75 ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਅਤੇ 88 ਨੇ ਮਹਾਂਨਗਰ ਗੈਸ ਤੋਂ ਪਾਈਪ ਰਾਹੀਂ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਰਜ਼ੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ।

ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ AQI

ਸ਼ੁੱਕਰਵਾਰ ਸਵੇਰੇ ਦਿੱਲੀ ਸੰਘਣੀ ਧੁੰਦ ਵਿੱਚ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਵੇਰੇ 8 ਵਜੇ, AQI 384 ਸੀ, ਜੋ ਕਿ "ਬਹੁਤ ਮਾੜੀ" ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਵੀਰਵਾਰ ਦੁਪਹਿਰ ਨੂੰ ਇਹ 377 ਸੀ। ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ "ਗੰਭੀਰ" ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਈ। ਅਸ਼ੋਕ ਨਗਰ ਵਿੱਚ AQI 417, ਬਵਾਨਾ ਵਿੱਚ 413, ਜਹਾਂਗੀਰਪੁਰੀ ਵਿੱਚ 420, ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਵਿੱਚ 408, ਆਨੰਦ ਵਿਹਾਰ ਵਿੱਚ 408 ਅਤੇ ਬੁਰਾੜੀ ਕਰਾਸਿੰਗ ਵਿੱਚ 403 ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਧੁੰਦ ਇੰਨੀ ਸੰਘਣੀ ਸੀ ਕਿ ਸਵੇਰੇ ਜਲਦੀ ਦੂਰ ਤੱਕ ਕੁਝ ਵੀ ਦੇਖਣਾ ਅਸੰਭਵ ਸੀ। ਇਹ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਹੈ ਕਿ ਸਰਦੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੇ ਹੀ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ "ਮਾੜੀ" ਹੋਣ ਲੱਗ ਪਈ।