ਆਖਿਰ ਕਿਉਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਲੈ ਕੇ ਘਰ ਬੈਠ ਗਏ ਸੀ ਚੰਦਰਚੂੜ?

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ: ਜਸਟਿਸ ਚੰਦਰਚੂੜ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਕਈ ਅਹਿਮ ਫੈਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਸੁਰਖੀਆਂ 'ਚ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਅਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟੀਕਰਨ ਕਾਨੂੰਨੀ ਦਾਇਰੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਅਖ਼ਬਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਵੀ ਚਰਚਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣ ਗਏ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਾਂ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਟਰੈਂਡ ਵੀ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, LGBTQI ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਆਪਣੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਲਈ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਜਸਟਿਸ ਡਾ. ਧਨੰਜੈ ਯਸ਼ਵੰਤ ਚੰਦਰਚੂੜ ਦੇਸ਼ ਦੇ 50ਵੇਂ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਹਨ।ਸੀਜੇਆਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਸੀ.ਜੇ.ਆਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮੈਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਘਰ ਬੈਠਣਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਪਿੱਛੇ ਇੱਕ ਸ਼ਰਤ ਸੀ।

ਸੀ.ਜੇ.ਆਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ ਸਾਲ 1982 ਵਿੱਚ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਕੈਂਪਸ ਲਾਅ ਸੈਂਟਰ ਤੋਂ ਐਲਐਲਬੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਹਾਰਵਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਚਲੇ ਗਏ ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਾਰਵਰਡ ਲਾਅ ਸਕੂਲ ਤੋਂ ਐਲਐਲਐਮ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਲਈ। ਫਿਰ 1986 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੁਡੀਸ਼ੀਅਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ। ਜਦੋਂ ਡੀਵਾਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਘਰ ਪਰਤੇ ਅਤੇ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਵਾਈਵੀ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ ਸਾਫ਼ ਪ੍ਰੈਕਟਿਸ ਕਰਨ ਤੋਂ ਸਾਫ਼ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸੀਜੇਆਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਸ਼ਰਤ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਸੀ.ਜੇ.ਆਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ ਖੁਦ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਵਿਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਇਆ ਤਾਂ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਹ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦੇ ਜੱਜ ਹਨ, ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਵਕਾਲਤ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦੇ ਸਕਦੇ। ਅੱਗੇ CJI DY ਚੰਦਰਚੂੜ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੇਰੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੋਈ ਹੋਰ ਰਾਹ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਪਿਤਾ ਦੀ ਸ਼ਰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮੈਂ ਘਰ ਹੀ ਬੈਠਾ ਰਿਹਾ ਤੇ ਜਦੋਂ ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਰਿਟਾਇਰਡ ਹੋ ਗਏ ਫਿਰ ਜਾ ਕੇ ਮੈਂ ਵਕਾਲਤ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜਸਟਿਸ ਚੰਦਰਚੂੜ ਦੇ ਪਿਤਾ ਜਸਟਿਸ ਵਾਈ ਵੀ ਚੰਦਰਚੂੜ 1978 ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ 16ਵੇਂ ਜੱਜ ਬਣੇ ਅਤੇ ਸੱਤ ਸਾਲ ਤੱਕ ਇਸ ਅਹੁਦੇ 'ਤੇ ਰਹੇ। ਇਹ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਲੰਬਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਹੈ। ਇਹ ਪਹਿਲਾ ਮੌਕਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਅਜਿਹੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਰਹਿ ਚੁੱਕਾ ਹੈ, ਵੀ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਬਣਿਆ।

ਜਸਟਿਸ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਐਲਐਲਬੀ ਦੀ ਡਿਗਰੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਸਕਾਲਰਸ਼ਿਪ 'ਤੇ ਹਾਰਵਰਡ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ। ਉੱਥੇ ਉਸਨੇ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰ (LLM) ਅਤੇ ਨਿਆਂਇਕ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਡਾਕਟਰੇਟ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ, ਗੁਜਰਾਤ, ਕਲਕੱਤਾ, ਇਲਾਹਾਬਾਦ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਕੀਲ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਜੱਜ ਨਿਯੁਕਤ ਹੋਏ।

1998 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸੀਨੀਅਰ ਵਕੀਲ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ 1998 ਤੋਂ 2000 ਤੱਕ ਐਡੀਸ਼ਨਲ ਸਾਲਿਸਟਰ ਜਨਰਲ (ASG) ਵੀ ਰਹੇ। ਮਾਰਚ 2000 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੂੰ ਬੰਬੇ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਵਧੀਕ ਜੱਜ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਕਤੂਬਰ 2013 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਇਲਾਹਾਬਾਦ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਦੇ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਵਜੋਂ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ।

16ਵੇਂ ਸੀਜੇਆਈ ਵਜੋਂ, ਵਾਈਵੀ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ 2 ਫਰਵਰੀ 1978 ਤੋਂ 11 ਜੁਲਾਈ 1985 ਤੱਕ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਸੰਭਾਲੀ। ਅੱਜ ਤੱਕ ਕਿਸੇ ਵੀ CJI ਦਾ ਇੰਨਾ ਲੰਬਾ ਕਾਰਜਕਾਲ ਨਹੀਂ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬੇਟਾ ਡੀਵਾਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਨਹੀਂ ਤੋੜ ਸਕਿਆ। ਦੋ ਸਾਲ ਤੱਕ ਸੀਜੇਆਈ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇਸ ਸਾਲ ਨਵੰਬਰ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾਮੁਕਤ ਹੋ ਜਾਣਗੇ।

ਬੀਤੇ ਦਿਨੀਂ ਚੀਫ਼ ਜਸਟਿਸ ਡੀਵਾਈ ਚੰਦਰਚੂੜ ਨੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ 'ਚ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦਖਲ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੱਜ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਆਪਣੇ 24 ਸਾਲ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਲ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸਿਆਸੀ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਆਕਸਫੋਰਡ ਯੂਨੀਅਨ ਵੱਲੋਂ ਆਯੋਜਿਤ ਇਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੌਰਾਨ ਇਕ ਸਵਾਲ ਦੇ ਜਵਾਬ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ 'ਚ ਜੱਜਾਂ ਨੂੰ ਮੁਕੱਦਮੇਬਾਜ਼ੀ 'ਚ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਸਥਾਪਤ ਰਵਾਇਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਫ਼ੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਮੈਨੂੰ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਦਬਾਅ, ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਦਬਾਅ ਬਾਰੇ ਪੁੱਛਦੇ ਹੋ ਤਾਂ ਮੈਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ ਕਿ ਮੈਂ 24 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਜੱਜ ਹਾਂ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਧਿਰ ਦੇ ਕਿਸੇ ਸਿਆਸੀ ਦਬਾਅ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਭਾਰਤ ਵਿਚ ਅਸੀਂ ਜਿਹੜੀਆਂ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਾਂ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਇਹ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅੰਗ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਜੀਵਨ ਜੀਉਂਦੇ ਹਾਂ। ”

ਸਮਾਜਿਕ ਦਬਾਅ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੱਜ ਅਕਸਰ ਆਪਣੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਸੋਚਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸਾਡੇ ਕਈ ਫੈਸਲਿਆਂ ਦਾ ਸਮਾਜ 'ਤੇ ਡੂੰਘਾ ਅਸਰ ਪੈਂਦਾ ਹੈ। ਜੱਜ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਮੇਰਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਾਡਾ ਫਰਜ਼ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਫ਼ੈਸਲਿਆਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਵਸਥਾ 'ਤੇ ਪੈਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਰਹਾਂ। ”