ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੇਲ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਜੇ ਇਰਾਨ ਨੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਫਿਰ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ ?
ਈਰਾਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ
ਫ਼ਾਰਸ ਦੀ ਖਾੜੀ ਅਤੇ ਓਮਾਨ ਦੀ ਖਾੜੀ ਨੂੰ ਜੋੜਦਾ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੇਲ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਰਸਤਾ ਸਿਰਫ 33 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਚੌੜਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੋਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਲਗਭਗ ਇੱਕ ਚੌਥਾਈ ਤੇਲ ਅਤੇ ਪੰਜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਤਰਲ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਊਦੀ ਅਰਬ, ਯੂਏਈ, ਕੁਵੈਤ, ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਖੁਦ ਈਰਾਨ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤੀ ਤੇਲ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਇਥੋਂ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਏਸ਼ੀਆਈ ਦੇਸ਼ਾਂ—ਚੀਨ, ਭਾਰਤ, ਜਾਪਾਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ—ਇਸ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਨਿਰਭਰ ਹਨ।
ਈਰਾਨ ਦੀ ਧਮਕੀ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਈਰਾਨ ਦੀ ਸੰਸਦ ਨੇ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ਨੂੰ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦੀ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅੰਤਿਮ ਫੈਸਲਾ ਸੁਪਰੀਮ ਨੈਸ਼ਨਲ ਸਿਕਿਓਰਿਟੀ ਕੌਂਸਲ ਲਵੇਗੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਫੌਜੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰਮੁਜ਼ 'ਤੇ ਕੰਟਰੋਲ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਆਪਣੀ ਤੇਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਤੇਲ ਵਪਾਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਣਾਈ ਰੱਖੇ। ਅਮਰੀਕਾ ਨੇ ਚੀਨ 'ਤੇ ਵੀ ਦਬਾਅ ਬਣਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਈਰਾਨ ਨੂੰ ਹੋਰਮੁਜ਼ ਬੰਦ ਕਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕੇ, ਕਿਉਂਕਿ ਚੀਨ ਦੀ ਤੇਲ ਸਪਲਾਈ ਵੀ ਇਥੋਂ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ।
ਹੋਰਮੁਜ਼ ਬੰਦ ਹੋਣ ਦਾ ਸੰਭਾਵਿਤ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਭਾਰਤ, ਚੀਨ, ਜਾਪਾਨ, ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਵਰਗੇ ਦੇਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ।
ਕਈ ਹੋਰ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ 'ਚ ਵੀ ਵਾਧਾ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਲਈ, ਐਲਪੀਜੀ, ਕੱਚਾ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ 'ਤੇ ਵੱਡਾ ਜੋਖਮ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤੀ
ਭਾਰਤ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰੂਸ, ਅਮਰੀਕਾ, ਅਫਰੀਕਾ, ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਤੋਂ ਵੀ ਤੇਲ ਖਰੀਦਣ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੱਡੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ 'ਤੇ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਤਣਾਅ ਜਾਂ ਜੰਗ ਦਾ ਹਮਾਇਤੀ ਨਹੀਂ। ਭਾਰਤ ਦਾ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਸਾਂਝ ਵਧੀਕ ਹੋਈ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਰਤਾ ਬਣੀ ਰਹੇ।
ਭਾਰਤ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਰਣਨੀਤਕ ਸਾਂਝ ਵਧਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਈਰਾਨ ਨਾਲ ਚਾਬਹਾਰ ਬੰਦਰਗਾਹ ਸਮੇਤ ਕੁਝ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਂਝ ਜਾਰੀ ਹੈ, ਪਰ ਤੇਲ ਆਯਾਤ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਕਾਰਨ ਸਿੱਧਾ ਵਪਾਰ ਨਹੀਂ।
ਭਾਰਤ ਨੇ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਕਿਸੇ ਪੱਖ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਪੱਛਮੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੀ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਸੰਖੇਪ:
ਹੋਰਮੁਜ਼ ਜਲਡਮਰੂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਤੇਲ ਵਪਾਰ ਲਈ ਜੀਵਨ-ਰੇਖਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਬੰਦ ਹੋਣ ਨਾਲ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਧਣਗੀਆਂ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਨੀਤੀ ਤਟਸਥ ਰਹਿਣ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਪੱਖਾਂ ਨਾਲ ਸੰਤੁਲਿਤ ਸਬੰਧ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਉਹ ਇਲਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਸਥਿਰਤਾ ਦਾ ਹਮਾਇਤੀ ਹੈ।