ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਰੰਗ ਹੋ ਰਿਹਾ ਕਾਲਾ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ - ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕਾਰਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ ਕਾਲੀਆਂ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਹਾਲਤ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਢਾਂਚੇ ਲਈ ਇੱਕ ਗੰਭੀਰ ਖ਼ਤਰਾ ਬਣ ਗਈ ਹੈ।

ਖੋਜ ਵਿੱਚ ਕੀ ਪਾਇਆ ਗਿਆ?

ਭਾਰਤੀ ਅਤੇ ਇਤਾਲਵੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਾਂਝੇ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਇਹ ਖੁਲਾਸੇ ਹੋਏ ਹਨ:

ਕਾਲੇ ਧੱਬੇ: ਅਧਿਐਨ ਅਨੁਸਾਰ, ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀਆਂ ਲਾਲ ਰੇਤਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀਆਂ ਦੀਵਾਰਾਂ 'ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਪਰਤਾਂ ਜੰਮ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਰਤਾਂ ਨਾ ਸਿਰਫ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਪੱਥਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਖਰਾਬ ਕਰ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਦਾ ਪੱਧਰ: 2021 ਤੋਂ 2023 ਦੇ ਹਵਾ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਬਰੀਕ ਕਣਾਂ (PM 2.5) ਦਾ ਪੱਧਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੀਮਾ ਤੋਂ ਢਾਈ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ (NO2) ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ ਉੱਚਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਪੱਥਰ ਦੇ ਖੋਰ ਨੂੰ ਵਧਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਾਲੀ ਪਰਤ ਦੀ ਰਚਨਾ: ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਨਮੂਨੇ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ। ਇਹਨਾਂ ਨਮੂਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਜਿਪਸਮ, ਬੇਸਾਨਾਈਟ ਅਤੇ ਵੈਡੇਲਾਈਟ ਵਰਗੇ ਪਦਾਰਥ ਮਿਲੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੀਸਾ, ਜ਼ਿੰਕ, ਕ੍ਰੋਮੀਅਮ ਅਤੇ ਤਾਂਬਾ ਵਰਗੀਆਂ ਭਾਰੀ ਧਾਤਾਂ ਵੀ ਪਾਈਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਕਿ ਵਾਹਨਾਂ, ਸੀਮਿੰਟ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਢਾਂਚੇ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ: ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੇ ਪਾਇਆ ਕਿ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਇਹ ਕਾਲੀਆਂ ਪਰਤਾਂ 0.5 ਮਿਲੀਮੀਟਰ ਤੱਕ ਮੋਟੀਆਂ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਪਰਤਾਂ ਪੱਥਰ ਨਾਲ ਇੰਨੀਆਂ ਮਜ਼ਬੂਤੀ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਗਈਆਂ ਹਨ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਕਾਰਨ ਸਤ੍ਹਾ 'ਤੇ ਤਰੇੜਾਂ ਪੈ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਪੱਥਰ ਟੁੱਟ ਕੇ ਡਿੱਗਣ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਲਾਲ ਕਿਲ੍ਹੇ ਦੀ ਬਾਰੀਕ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਨੂੰ ਵੀ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਸ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਆਈਆਈਟੀ ਰੁੜਕੀ, ਆਈਆਈਟੀ ਕਾਨਪੁਰ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ਼ ਵੇਨਿਸ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਸਰਵੇਖਣ (ASI) ਦੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਸ ਖੋਜ ਨੇ ਸਾਨੂੰ ਚੇਤਾਵਨੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਹੀਂ ਪਾਇਆ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਇਤਿਹਾਸਕ ਵਿਰਾਸਤਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆ ਦੇਵਾਂਗੇ।