ਅੱਜ ਤੋਂ ਲਾਗੂ ਹੋਏ RBI ਦੇ ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼, ਜਾਣੋ ਨਵੇਂ ਨਿਯਮ

ਅੱਜ, 4 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਤੋਂ, ਭਾਰਤੀ ਰਿਜ਼ਰਵ ਬੈਂਕ (RBI) ਦੇ ਨਵੇਂ ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਲਾਗੂ ਹੋ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਬਦਲਾਅ ਆਇਆ ਹੈ। ਨਵੇਂ ਨਿਯਮਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਹੁਣ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਚੈੱਕ ਉਸੇ ਦਿਨ, ਕੁਝ ਘੰਟਿਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਹੀ ਕਲੀਅਰ ਹੋ ਜਾਣਗੇ। ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਵਿੱਚ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ ਦੋ ਦਿਨ ਲੱਗਦੇ ਸਨ।

ਨਵੀਂ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਿਵੇਂ ਕੰਮ ਕਰੇਗੀ?

ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਆਸਾਨ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ:

ਸਿੰਗਲ ਪ੍ਰੈਜ਼ੈਂਟੇਸ਼ਨ ਸੈਸ਼ਨ: ਬੈਂਕਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਸਵੇਰੇ 10:00 ਵਜੇ ਤੋਂ ਸ਼ਾਮ 4:00 ਵਜੇ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਲਈ ਪੇਸ਼ ਕਰਨੇ ਪੈਣਗੇ।

ਡਿਜੀਟਲ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ: ਬੈਂਕ ਚੈੱਕ ਨੂੰ ਸਕੈਨ ਕਰੇਗਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਨੂੰ ਭੇਜੇਗਾ। ਕਲੀਅਰਿੰਗ ਹਾਊਸ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਦੀ ਇੱਕ ਤਸਵੀਰ ਭੇਜੇਗਾ।

ਕਨਫਰਮੇਸ਼ਨ ਦੀ ਸਮਾਂ ਸੀਮਾ: ਜਿਸ ਬੈਂਕ ਨੇ ਰਕਮ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 7:00 ਵਜੇ ਤੱਕ ਪੁਸ਼ਟੀਕਰਨ (Confirmation) ਦੇਣਾ ਪਵੇਗਾ ਕਿ ਚੈੱਕ ਕਲੀਅਰ ਹੋਵੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ।

ਦੋ-ਪੜਾਅ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂਕਰਨ

ਨਵੇਂ RBI ਦਿਸ਼ਾ-ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦੋ ਪੜਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਗੂ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ:

ਪਹਿਲਾ ਪੜਾਅ: 4 ਅਕਤੂਬਰ, 2025 ਤੋਂ 3 ਜਨਵਰੀ, 2026 ਤੱਕ।

ਦੂਜਾ ਪੜਾਅ: 3 ਜਨਵਰੀ, 2026 ਤੋਂ ਬਾਅਦ।

ਗਾਹਕਾਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਲਾਹ

RBI ਅਤੇ ਬੈਂਕਾਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ICICI ਅਤੇ HDFC) ਨੇ ਗਾਹਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਚਾਰੂ ਲੈਣ-ਦੇਣ ਲਈ ਕੁਝ ਨੁਕਤਿਆਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ ਹੈ:

ਲੋੜੀਂਦਾ ਬਕਾਇਆ: ਚੈੱਕ ਜਾਰੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੈਂਕ ਖਾਤੇ ਵਿੱਚ ਲੋੜੀਂਦੀ ਰਕਮ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਚੈੱਕ ਬਾਊਂਸ ਨਾ ਹੋਵੇ।

ਸਹੀ ਵੇਰਵੇ: ਚੈੱਕ ਬਾਊਂਸ ਹੋਣ ਜਾਂ ਰੱਦ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਚੈੱਕ ਵੇਰਵੇ ਸਹੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਭਰੋ।

ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਤਨਖਾਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ (Positive Pay System): ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ₹50,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੇ ਚੈੱਕਾਂ ਲਈ ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

ਇਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਤਹਿਤ, ਖਾਤਾ ਧਾਰਕਾਂ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਜਮ੍ਹਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਘੱਟੋ-ਘੱਟ 24 ਘੰਟੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬੈਂਕ ਨੂੰ ਚੈੱਕ ਦੇ ਮੁੱਖ ਵੇਰਵੇ (ਖਾਤਾ ਨੰਬਰ, ਚੈੱਕ ਨੰਬਰ, ਰਕਮ, ਲਾਭਪਾਤਰੀ ਦਾ ਨਾਮ) ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।

ਜੇਕਰ ਇਹ ਵੇਰਵੇ ਚੈੱਕ 'ਤੇ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦੇ, ਤਾਂ ਬੇਨਤੀ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਵੇਗੀ।