ਨੇਪਾਲ: ਚੀਨੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਹੇਠ ਬਣ ਰਹੀ 'ਡਿਜੀਟਲ ਜੇਲ੍ਹ'

ਨੇਪਾਲ, ਜੋ ਕਦੇ ਤਿੱਬਤੀ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਪਨਾਹਗਾਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ, ਹੁਣ ਚੀਨ ਦੇ 'ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਾਮਰਾਜ' ਦਾ ਇੱਕ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਜਾਲ ਵਿਛਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸੀਮਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।

🛰️ ਡਿਜੀਟਲ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪਹਿਲੂ

ਕਾਠਮੰਡੂ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਅੱਖ: ਬੁੱਧਨਾਥ ਸਟੂਪਾ ਵਰਗੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਅਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਜ਼ਾਰਾਂ AI-ਸੰਚਾਲਿਤ ਕੈਮਰੇ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ। ਇਹ ਕੈਮਰੇ ਸਿਰਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਿੰਗ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ, ਬਲਕਿ ਚਿਹਰਿਆਂ ਦੀ ਪਛਾਣ (Face Recognition) ਕਰਕੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਅੰਦੋਲਨ ਨੂੰ ਟਰੈਕ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਪੁਲਿਸਿੰਗ (Predictive Policing): ਨੇਪਾਲੀ ਪੁਲਿਸ ਹੁਣ ਅਜਿਹੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ 'ਸ਼ੱਕੀ' ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰ ਲੈਂਦੀ ਹੈ। 10 ਮਾਰਚ (ਤਿੱਬਤੀ ਵਿਦਰੋਹ ਦਿਵਸ) ਵਰਗੇ ਮੌਕਿਆਂ 'ਤੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰੀਆਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ 'ਸਟੀਲ ਦੀ ਮਹਾਨ ਕੰਧ': ਨੇਪਾਲ-ਚੀਨ ਦੀ 1,389 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਲੰਬੀ ਸਰਹੱਦ 'ਤੇ ਡਰੋਨ, ਸੈਂਸਰ ਅਤੇ ਉੱਚ-ਤਕਨੀਕੀ ਗੁੰਬਦ ਲਗਾਏ ਗਏ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਤਿੱਬਤੀਆਂ ਦਾ ਨੇਪਾਲ ਆਉਣਾ ਹੁਣ ਲਗਭਗ ਅਸੰਭਵ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।

ਅਮਰੀਕੀ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਚੀਨੀ ਵਰਤੋਂ

ਇਸ ਘਟਨਾਕ੍ਰਮ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਅੰਗ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਜਿਸ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦਾ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਮਰੀਕੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹਨ।

AWS (Amazon Web Services): ਹਿਕਵਿਜ਼ਨ (Hikvision) ਵਰਗੀਆਂ ਪਾਬੰਦੀਸ਼ੁਦਾ ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਕਲਾਉਡ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਇਤਿਹਾਸਕ ਚੋਰੀ: ਚੀਨੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੇ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਸਿਸਕੋ (Cisco), ਮੋਟੋਰੋਲਾ (Motorola) ਅਤੇ ਹੋਰ ਅਮਰੀਕੀ ਦਿੱਗਜਾਂ ਤੋਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਟ੍ਰਾਂਸਫਰ ਜਾਂ ਚੋਰੀ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।

📉 ਤਿੱਬਤੀ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਕਮੀ: ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਤਿੱਬਤੀਆਂ ਦੀ ਸਾਲਾਨਾ ਗਿਣਤੀ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਤੋਂ ਘਟ ਕੇ ਹੁਣ ਸਿੰਗਲ ਡਿਜਿਟ (10 ਤੋਂ ਘੱਟ) ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ।

ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਦਮਨ: ਲੋ ਮੰਥਾਂਗ ਵਰਗੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ 'ਤੇ ਦਲਾਈ ਲਾਮਾ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।

ਡਰ ਦਾ ਮਾਹੌਲ: ਤਿੱਬਤੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, "ਹੁਣ ਤੁਸੀਂ ਸਿਰਫ਼ ਨਿੱਜੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿੱਬਤੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹੋ, ਜਨਤਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨਹੀਂ।"

🏗️ 'ਸੇਫ ਸਿਟੀ' ਤੋਂ 'ਨਿਗਰਾਨੀ ਸਿਟੀ' ਤੱਕ

ਚੀਨ ਨੇ ਨੇਪਾਲ ਨੂੰ ਲਗਭਗ 5.5 ਮਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਡਿਜੀਟਲ ਰੇਡੀਓ ਸਿਸਟਮ 'ਤੋਹਫ਼ੇ' ਵਜੋਂ ਦਿੱਤਾ। ਇਸ ਮਦਦ ਦੇ ਬਦਲੇ ਚੀਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਦੀ ਨੇਪਾਲੀ ਪੁਲਿਸ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਤੱਕ ਸਿੱਧੀ ਪਹੁੰਚ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਨੇਪਾਲੀ ਪੁਲਿਸ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਨੂੰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ 'ਤਿੱਬਤ ਪੱਖੀ' ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਗਰਾਨੀ ਰਾਹੀਂ ਦਬਾਇਆ ਜਾਵੇ।

ਸਿੱਟਾ: ਨੇਪਾਲ ਹੁਣ ਚੀਨ ਦੇ ਨਿਗਰਾਨੀ ਮਾਡਲ ਲਈ ਇੱਕ ਟੈਸਟਿੰਗ ਗਰਾਊਂਡ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 'ਡਿਜੀਟਲ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ' ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਉਹੀ ਮਾਡਲ ਹੁਣ ਨੇਪਾਲ ਰਾਹੀਂ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਹੋਰ 150 ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।