ਸਾਬਕਾ ਡੀਜੀਪੀ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਸਤਫਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦਾ ਕਤਲ ਸੀ ਜਾਂ ਕੁਦਰਤੀ ਮੌਤ ?

ਸਾਬਕਾ ਡੀਜੀਪੀ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਕਾਰ: ਸਿਹਤ, ਲੱਛਣ ਅਤੇ ਖ਼ਤਰਾ

ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਡੀਜੀਪੀ ਮੁਹੰਮਦ ਮੁਸਤਫਾ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਅਕੀਲ ਅਖਤਰ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮੁਸਤਫਾ ਨੇ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਲਗਭਗ 18 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਮਾਨਸਿਕ ਵਿਕਾਰ (Psychotic Disorder) ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਸੀ ਅਤੇ ਨਸ਼ੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵੀ ਕਰਦਾ ਸੀ। ਅਕੀਲ ਦੀ ਮੌਤ 16 ਅਕਤੂਬਰ ਨੂੰ ਪੰਚਕੂਲਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਪਤਨੀ ਵਿਚਕਾਰ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਸਬੰਧਾਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਲਾਇਆ ਸੀ।

ਇਸ ਬਿਮਾਰੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਵਿਚਾਰ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ (Psychosis) ਕੀ ਹੈ?

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਇੱਕ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ:

ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਮਰੀਜ਼ ਹਕੀਕਤ ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਕਲਪਨਾ ਦੀ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਭਰਮ: ਉਹ ਭਰਮ (delusions) ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ (ਗਲਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੂਜੇ ਲੋਕ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਰਹੇ ਹਨ)।

ਭਰਮ ਵਾਲੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ/ਤਸਵੀਰਾਂ: ਉਹ ਭਰਮ ਵਾਲੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ (hallucinations) ਸੁਣ ਜਾਂ ਤਸਵੀਰਾਂ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਨਿਰਣਾ ਅਤੇ ਸੂਝ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ: ਸੀਨੀਅਰ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਸੰਜੇ ਗੁਪਤਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਨਿਰਣਾ (ਫੈਸਲੇ ਲੈਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ) ਅਤੇ ਸੂਝ (ਆਪਣੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਯੋਗਤਾ) ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ:

ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਅਮਿਤ ਸ਼ਾਹੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਸ ਵਿਕਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਲਗਭਗ 20 ਨਿਦਾਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

ਸ਼ਾਈਜ਼ੋਫਰੀਨੀਆ (Schizophrenia)

ਬਾਈਪੋਲਰ ਡਿਸਆਰਡਰ (Bipolar Disorder)

ਸਾਂਝੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿਕਾਰ (Shared Psychotic Disorder): ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਭਰਮ ਦੂਜੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 2018 ਦੇ ਬੁਰਾੜੀ ਕਤਲ ਕੇਸ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਖ਼ਤਰਾ ਅਤੇ ਅਧਿਐਨ:

ਅਕੀਲ ਅਖਤਰ ਮਾਮਲਾ: ਸਾਬਕਾ ਡੀਜੀਪੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਕੀਲ ਹਮੇਸ਼ਾ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਸੋਚ ਰੱਖਦਾ ਸੀ। ਭਾਵੇਂ ਅਕੀਲ ਦਾ ਨਿਦਾਨ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪਰ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਕਿਜ਼ੋਫਰੀਨੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਹਾਥਰਸ ਕਤਲ ਮਾਮਲਾ (ਉਦਾਹਰਨ): 2024 ਵਿੱਚ, ਹਾਥਰਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ 14 ਸਾਲ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੇ 11 ਸਾਲ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਕਤਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਮਨੋਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਸ਼ਾਈਜ਼ੋਫਰੀਨੀਆ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਾਤਲ ਬੱਚੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮੋਬਾਈਲ ਫੋਨ 'ਤੇ ਦੇਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲ ਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ ਘਰ ਜਾਣ ਲਈ ਇਹ ਕਤਲ ਕੀਤਾ।

ਇਹ ਉਦਾਹਰਣ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ ਵਿਕਾਰ ਵਾਲਾ ਵਿਅਕਤੀ ਅਸਲ ਸੰਸਾਰ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੋ ਕੇ, ਆਪਣੇ ਭਰਮਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਾਰਵਾਈਆਂ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਜਾਨਾਂ ਲੈਣ ਅਤੇ ਲੈਣ ਲਈ ਆਮ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇਹ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਸਥਿਤੀ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।